رتبه بندی کشورهای جهان براساس شاخص نوآوری جهانی (GII) در سال ۲۰۲۲ که توسط سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO) منتشر شد حاکی از ارتقای هفت پله ای رتبه جهانی ایران و کسب رتبه ۵۳ در بین ۱۳۲ کشور دنیا و دوم منطقه است.
دکتر محمد حسن زاده، رییس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران در گفت و گو با دیده بان علم ایران خاطرنشان کرد: ایران در بین کشورهای مشابه در بازه درآمدی هم جایگاه سوم را به دست آورده است. این رتبه بندی از سال ۲۰۰۷ به این سو توسط سازمان جهانی مالکیت معنوی منتشر می شود و ایران در سال ۲۰۱۴ رتبه ۱۲۰ را به دست آورده بود. به این ترتیب، رتبه کسب شده در سال ۲۰۲۲ بهترین رتبه کشور در همه سال ها بوده و ایران سریع ترین رشد را تجربه کرده است.
استاد دانشگاه تربیت مدرس اضافه کرد: در سال ۲۰۲۲ کشورهای سوئیس، ایالات متحده آمریکا، و سوئد رتبه های یک تا سه را به خود اختصاص دادند. کشورهای بروندی، عراق و گینه رتبه های ۱۳۰ تا ۱۳۲ را به خود اختصاص دادند. از جمله نکات قابل توجه در رتبه بندی امسال، حضور کشورهایی از آسیا در بین ۱۰ کشور اول جهان است. حداکثر امتیاز قابل کسب در این رتبه بندی ۱۰۰ است. بیشترین امتیاز کسب شده امسال ۶۴٫۶ بوده و از بین ۱۳۲ کشور حاضر در رتبه بندی تنها ۱۸ کشور امتیاز بالاتر از ۵۰ را کسب کرده اند.
وی تصریح کرد: حضور ایران در رتبه ۵۳ کلی و ۳۳ بروندادها در حالی است که کشورهایی مانند برزیل، آفریقای جنوبی، آرژانتین، اندونزی، مصر، تونس، مراکش، صربستان و مکزیک از جمله کشورهایی هستند که بعد از ایران قرار گرفته اند. کشورهایی اروپایی مانند روسیه و رومانی با فاصله بسیار کمی بالاتر از ایران قرار دارند.
حسن زاده ادامه داد: کشورها برای ارتقای وضعیت خود در نوآوری و تقویت زیرساخت های لازم سرمایه گذاری های قابل توجهی انجام می دهند. به عنوان نمونه، رشد کشور چین به عنوان پرجمعیت ترین کشور جهان و نزدیک شدن آن به مجموعه ۱۰ کشور اول (با رتبه ۱۱) نشان از حرکت رو به رشد این کشور و سرمایه گذاری شدید در عرصه نوآوری است. از سوی دیگر، ورود کشورهای هند و ترکیه به جمع ۴۰ کشور جهان نیز از منظر تلاش های منسجم این کشورها در سالیان گذشته حائز اهمیت است.
این استاد رشته علم اطلاعات و دانش شناسی با بیان این که شناسایی خوشه های نوآوری در سطح جهان یکی از بخش های مهم رتبه بندی شاخص جهانی نوآوری به حساب می آید، اظهار داشت: طبق خوشه بندی سال ۲۰۲۲، خوشه ژاپنی توکیو – یوکوهاما بزرگترین هاب علم و فناوری در جهان بوده بعد از آن خوشه شنژن – هنگ کنک – گوانگجو (چین و هنگ کنک) قرار داشته است. سومین خوشه به پکن، سئول و سن خوزه فرانسسکو (ایالات متحده آمریکا) اختصاص داشته است. خوشه تهران با رتبه ۳۲ جهان بدون تغییر نسبت به سال گذشته بالاتر از سنگاپور، استکهلم، ملبورن، استانبول و سایر خوشه ها قرار گرفته است. این در حالی است که کشورهایی مانند پرتغال، عربستان سعودی و آرژانتین در رتبه بندی ۲۰۲۲ در بین ۱۰۰ خوشه برتر نماینده ای نداشته اند. ایران یکی از پنج کشور جهان در حوزه درآمدی مربوطه در کنار برزیل، هند، ترکیه و روسیه است که دارای سهم در بین ۱۰۰ خوشه برتر نوآوری جهانی است و سایر کشورهای این حوزه درآمدی نماینده ای در بین ۱۰۰ خوشه نوآوری برتر نماینده ای نداشته اند.
به گفته رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) در رتبه بندی شاخص جهانی نوآوری، پنج دسته از شاخص ها مورد توجه قرار می گیرند که عبارتند از محیط نهادی، سرمایه انسانی و پژوهش، زیرساخت ها، پیشرفتگی کسب و کار، بروندادهای دانش و فناوری، بروندادهای خلاق.
بهترین عملکرد ایران با رتبه ۳۳ در رسته بروندادهای خلاق بوده است؛ این بدین معنی است که ایران دراین رسته بالاتر از ۱۰۰ کشور رتبه بندی شده جهان قرار گرفته است.
در رسته بروندادهای دانش و فناوری هم، ایران حائز رتبه ۵۰ شده است. دو شاخص اصلی که در این رسته نیاز به بهبود دارد صادرات محصولات های تک (فناوری بالا) و صادرات خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات است که در هر دو حوزه ظرفیت بسیاری بالایی در کشور وجود دارد اما به اندازه که شایسته است به فعلیت نرسیده است.
حسن زاده خاطرنشان کرد: رسته سرمایه انسانی با رتبه ۵۴ به رتبه کلی ایران نزدیک بوده است اما رسته زیرساخت با رتبه ۷۵ و رسته های پیشرفتگی کسب و کار و محیط نهادی از رتبه کلی کشور فاصله داشته است. به عبارت دیگر، چنانچه در این دو رسته پیشرفتی حاصل شود یا داده های موجود به صورت منسجم و دقیق گردآوری و منتشر شود می توان شاهد ارتقای مجدد جایگاه کشور در بین کشورهای پیشرفته بود.
از جمله زیرمجموعه های تشکیل دهنده این رسته ها می توان به محیط کسب و کار، کیفیت تنظیم گری، سیاست های کارآفرینی، همکاری بین دانشگاه-صنعت، سرمایه گذاری خطرپذیر در نوآوری، اشتغال دانش بنیان اشاره کرد. وضعیت بروندادها با کسب رتبه ۳۳ جهان، نسبت به رتبه دروندادها که ۷۳ جهان را به خود اختصاص داده است، از وضعیت بهتری برخوردار بوده است. این وضعیت نشان دهنده وجود ظرفیت برای تقویت دروندادها و انتظار عملکرد بهتر در سمت بروندادهاست.
دکتر حسن زاده در پایان با تاکید بر لزوم ساماندهی مناسب و پشتیبانی جدی از نوآوری در کشور اظهار داشت که پیش بینی می شود دو موج مبتنی بر نوآوری یعنی موج عصر دیجیتال و موج علم عمیق در سالهای آتی مبنای رشد اقتصادی جهان خواهد بود. موج اول بر فناوری اطلاعات و ارتباطات، هوش مصنوعی و تحول دیجیتال استوار است. موج دوم ریشه در پیشرفت های علمی در حوزه زیست، فناوری نانو، سلامت، مواد جدید، امنیت غذا، فناوری های سالم و نظایر آن دارد. در حالیکه جهان در بین سال های ۱۳۰۰ تا ۱۸۰۰ میلادی به صورت میانگین ۰٫۲ درصد رشد را تجربه کرده بود از سال های ۱۸۰۰ تا ۱۹۵۰ که به انقلاب صنعتی معروف شده است، رشد متوسط ۱٫۱ درصد را پشت سر گذاشته است. از نیمه دوم دهه ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۱ متوسط رشد اقتصادی ۱٫۹ درصد بوده است و انتظار می رود امواج مبتنی بر نوآوری در سالهای بعد از ۲۰۲۲ تعیین کننده آهنگ رشد اقتصادی در جهان باشد. از این منظر سرمایه گذاری و توجه دولت ها و نظام های اقتصادی در نوآوری قابل ارزیابی و توجیه خواهد بود.
انتهای پیام