مجری طرح رصدخانه ملی ایران با اشاره به آغاز راه‌اندازی تلسکوپ رصدخانه ملی ابراز امیدواری کرد که طبق زمان‌بندی پیش بینی شده با نخستین نورگیری رصدخانه تا حدود یک سال دیگر، امکان بهره‌گیری علمی از رصدخانه تا پایان سال آینده فراهم شود.
دکتر حبیب خسروشاهی در گفت‌وگو با خبرنگار دیده بان علم ایران با اشاره به مراسم روز گذشته رصدخانه ملی که با حضور برخط (آنلاین) رییس جمهور و با شرکت معاون علمی و فناوری رییس جمهور، جمعی از اساتید پیشکسوت نجوم و مسوولان برگزار شد، اظهار داشت: حضور رییس جمهور در این مراسم برای دست اندرکاران طرح بسیار مغتنم و انرژی بخش بود خصوصا این که بخش های مختلف دولت خصوصا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سازمان برنامه و بودجه به رغم تمامی مشکلات و محدودیت‌های مالی موجود حمایت بسیار خوبی از این پروژه عظیم علمی داشته‌اند و امیدوارم با حمایت مناسب مسوولان بتوانیم مراحل بعدی طرح را با هم سرعت مناسب پیش ببریم.
وی با بیان این که برخلاف طرح‌های عمرانی معمول در پروژه‌ای مثل طرح رصدخانه ملی که هدف نهایی آن بهره برداری منجمان از امکانات رصدی ایجاد شده است به صرف اتمام مراحل فنی و طراحی و ساخت و بهره‌برداری از ساختمان‌ها و سازه ها و تجهیزات مربوطه، کار پایان نمی یابد و باید مراحل لازم برای بهره‌برداری علمی از تلسکوپ رصدخانه ملی هم طی شود اظهار داشت: طرح رصدخانه ملی در حال حاضر در مرحله راه‌اندازی تلسکوپ است. به عبارت دیگر راه اندازی یک موسسه به محض تجهیز اتاق ها انجام می شود اما راه اندازی یک نیروگاه یا یک هلیکوپتر ماهها و سالها زمان می برد. افتتاح رسمی یک مجموعه وابسته به شرایط پروژه و حامیان است.
خسروشاهی با اشاره به این که تلسکوپ رصدخانه ملی از دی ماه به مرحله آزمون در کارخانه رسیده است اظهار داشت: از آماده شدن تلسکوپ تا پایان آزمون در کارخانه حدود ۹ ماه زمان نیاز است که طی این مدت مراحل مختلفی مثل نورگیری مهندسی تلسکوپ برای سنجش هم محوری تلسکوپ و در حد محدود توانایی آن در ردیابی ستارگان پیش از اولین نورگیری (نورگیری نجومی) انجام می شود تا تطابق آن با مشخصات تلسکوپ به تایید برسد. با توجه به شرایط قله، زمان آماده شدن تلسکوپ در برنامه‌ریزی روند انجام مراحل بعدی بسیار تعیین کننده است به طوری که اگر خرداد یا حتی شهریور پارسال به مرحله تست تلسکوپ رسیده بودیم می توانستیم با برداشتن بخشی از سقف کارگاه، نورگیری مهندسی را بر روی آینه لایه نشانی نشده انجام دهیم اما با توجه به این که تلسکوپ دی ماه آماده شد تصمیم گرفتیم به جای طی دوره ۹ ماهه آزمون عملکردی کامل در کارخانه که زمان انتقال تلسکوپ به محل رصدخانه را تا مهرماه به تاخیر می انداخت، سه ماه از تست را در کارخانه و شش ماه بعدی را در قله پیگیری کنیم.
وی تصریح کرد: کوتاه کردن زمان تست کارخانه‌ای این مزیت را دارد که به سرما و شرایط جوی نامساعدی که در ماه‌های مهر تا آذر در سایت وجود دارد و عملا امکان انتقال تجهیزات را از ما می گیرد برنمی خوریم.
خسروشاهی خاطرنشان کرد: انتقال بخشی از مراحل تست به رصدخانه ضمن این که از تعویق انتقال تجهیزات به محل تا بهار ۱۴۰۱ پیشگیری کرد امکان نورگیری مهندسی تلسکوپ در شرایط محیطی و عملیاتی واقعی در سایت رصدخانه را هم فراهم کرده است.
این مرحله شامل بررسی و انجام تنظیمات نهایی مربوط به دقت حرکت تلسکوپ با استفاده از ستاره‌های هدف است که با بهره‌گیری از اپتیک کمکی برای صحت سنجی نهایی عملکرد نرم افزارهای توسعه یافته برای تلسکوپ انجام می‌شود.
مجری طرح رصدخانه ملی ایران با بیان این که به موازات انجام این تست ها عملیات انتقال سیستم لایه نشانی آینه تلسکوپ ۳.۴ متری رصدخانه و نصب و بهره‌برداری از آن هم انجام می‌شود خاطرنشان کرد: سیستم لایه نشانی که از لحاظ پیچیدگی دست کمی از ساخت تلسکوپ ندارد در مرحله مونتاژ است. باید توجه داشت که اساسا تا چند سال هیچ گونه تمهیدی در خصوص نحوه لایه نشانی و تبدیل شیشه صیقل شده به آینه اندیشیده نشده بود و مطالعه و طراحی و ساخت این سیستم از سال ۹۵ کلید خورد.
وی در ادامه در خصوص ساختار سیستم لایه نشانی هم تصریح کرد: این سامانه شامل محفظه خلا به حجم تقریبی ۴۰ متر مکعب است که خلاء از مرتبه یک میلیونیم میلی بار را برای آغاز لایه نشانی با روش «کَند و پاش» فراهم می‌کند. ضخامت لایه آلومینیوم خالص حدود ۸۰ نانومتر و یکنواختی آن ۵ درصد خواهد بود.
خسروشاهی در ادامه با اشاره به برخی مطالبی که بعد از مراسم روز گذشته در فضای مجازی مطرح شده و از جمله از برگزاری این مراسم پیش از نصب آینه تلسکوپ انتقاد شده اظهار داشت: چنین سوء تفاهماتی را ناشی از انگاشت متفاوت از افتتاح با اصطلاحات فنی ای مثل راه‌اندازی، گرفتن اولین نور، آغاز بهره‌برداری علمی و … می دانیم. تصور بر این است که رصدخانه به محض نصب آماده بهره برداری می شود اما رصدخانه مانند یک نیروگاه زمان راه اندازی و تنظیم خود را نیاز دارد. چنان که پیش از مراسم در اعلام رسمی طرح رصدخانه ملی آمده بود و در گزارش رییس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی به حضور رییس جمهور هم عنوان شد، مراسم روز دوشنبه، آغاز راه اندازی تلسکوپ رصدخانه ملی ایران بوده که همچنان که گفته شد این مرحله تا اولین نورگیری از تلسکوپ ادامه دارد.
وی خاطرنشان کرد: روند اطلاع رسانی طرح رصدخانه ملی ایران از ابتدا با شفافیت کامل و با تاکید بر ارتباط مستمر با رسانه ها و مردم دنبال شده و در مصاحبه‌هایی هم که از جمله طی همین چند هفته اخیر انجام شده در خصوص روند دقیق پیشرفت پروژه و زمان‌بندی مراحل مختلف آن توضیحات دقیقی داده شده است. گویا سنارویویی از پیش طراحی شده به اجرا درآمده است که همچون سالهای گذشته تاثیری در روند کار ما نخواهد داشت و حضور تعدادی از خبرنگاران که رصدخانه عکس هایی را ارسال می کردند تایید همین موضوع است. نظرات منجمانی که تاکنون چنین رصدخانه ای ندیده اند یا تنها عکس یادگاری با آن دارند را جدی نمی گیریم.
خسروشاهی با اشاره به حضور تعداد محدودی از عکاسان رسانه‌ها در مراسم دیروز اظهار داشت: با توجه به شرایط خاص ناشی از پاندمی کرونا بر برگزاری مراسم با حداقل مهمانان حضوری تاکید شده بود ولی تلاش داریم از هفته‌های آینده در صورت مساعد بودن شرایط امکان بازدید گروهی منجمان و متخصصان این حوزه و همچنین خبرنگاران را از محل رصدخانه فراهم کنیم.
وی در پایان با بیان این که طرح رصدخانه ملی ایران با وجود تمامی فراز و نشیب ها و محدودیت ها و مشکلات مالی و … مختلفی که در روند اجرای آن پیش آمده از لحاظ زمان اجرا در بین طرح های مشابه ساخت رصدخانه در دنیا وضعیت مناسبی دارد ابراز امیدواری کرد که با تداوم حمایت های مسوولان از این طرح پس از آغاز بهره‌برداری علمی از آن هم باید ادامه پیدا کند رصدخانه ملی ایران بتواند سرآغاز فصلی نو در توسعه دانش نجوم در کشور باشد.
انتهای پیام
* نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند