به عقیده یک عضو هیات علمی دانشگاه که در تالیف کتب درسی ریاضی هم همکاری دارد، مساله نگران کننده در زمینه آموزش ریاضیات در کشور، حذف انتگرال از سرفصل ریاضیات دبیرستان و آموزش آن در دانشگاه نیست، بلکه فدا شدن پرورش تفکر ریاضی دانش آموزان در سایه فشار کنکور و آزمون های متعدد بی فایده، هدر رفتن استعدادها، جولان برخی از کتاب های کمک آموزشی و … است.
به گزارش دیده بان علم ایران، دکتر ابراهیم ریحانی، دانشیار گروه ریاضی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی در یادداشتی در زمینه مباحث مطرح شده اخیر در پی حذف انتگرال از سرفصل ریاضیات دبیرستان آورده است: «بحث جایگاه انتگرال در کتاب های درسی ریاضی در چند ماه اخیر به موضوعی جنجال برانگیز تبدیل شده و اظهارنظرهای متفاوتی حول آن صورت گرفته است.
به عنوان یک عضو هیات علمی دانشگاه و پژوهشگر حوزه آموزش ریاضی که در تالیف کتابهای درسی ریاضی همکاری کرده و نیز عضوی از جامعه معلمان که تجربه تدریس ریاضیات مدرسه ای و دانشگاهی را داشته است نکاتی را خدمت همکاران و اساتید عرض می کنم.
اینجانب این مبحث را در دانشگاه در درس ریاضیات عمومی سال ها برای رشته های مختلف تدریس کرده ام و البته زمانی که افتخار حضور در دبیرستان را داشته ام به دانش آموزان هم آموزش داده ام.
لازم به ذکر است که بحث های کارشناسی دقیق حول این موضوع در این مختصر نمی گنجد و باید در مجامع علمی و مراکز پژوهشی و به آن پرداخته شود.
افراد و سازمانهای متفاوتی درباره “انتگرال” اظهارنظر کرده اند آنچه که یک اتفاق خوب به حساب می آید ورود جدیتر اساتید محترم ریاضی و برخی نخبگان به موضوع ریاضیات مدرسه ای است.
فارغ از درستی یا نادرستی اظهار نظر ها، این که آموزش ریاضی مدرسه ای برای جامعه دانشگاهی “یک مساله” به حساب می آید مهم است. شاید این اتفاق نوید آن را می دهد که نگاه ساده انگارانه و یا از بالا به پایین به ریاضیات مدرسه ای و به طور کلی آموزش و پرورش در حال کمرنگ شدن است.
مطابق سیاست های وزارت آموزش و پرورش – که بحثی جداگانه می طلبد – و با توجه به کاهش ساعات درسی، برخی از مباحث که به طور رسمی در برنامه درسی دانشگاه حضور دارند از برنامه درسی مدرسه ای کنار گذاشته شدند و آموزش آنها به دانشگاه ها محول شد.
این تصمیم پس از بحث های کارشناسی (باحضور اساتید ریاضی و آموزش ریاضی دانشگاه، دبیران محترم ریاضی و کارشناسان دفتر تالیف) و در نظر گرفتن پیوستگی مطالب در کتاب های درسی و حفظ ارتباط آنها با کتاب های پایه دوازدهم اتخاذ شد.
مبحث انتگرال هم یکی از این مباحث بود که جذابیت های فراوانی برای مطرح شدن! دارد. به طور مثال بنگاه بدنام و بدسابقه ای چون بی بی سی هم به طمع می افتد که در این باره داد سخن بدهد و به دروغ حذف این موضوع را به مسئولین ارشد نظام نسبت دهد!
بنا بر مستندات موجود در سازمان پژوهش، سرفصل ها و نسخه های اولیه کتاب حسابان از آذر ماه ۱۳۹۶ در سایت گروه ریاضی دفتر تالیف بارگذاری شد تا ضمن اطلاع رسانی عمومی از نظرات و دیدگاه های دبیران محترم ریاضی که نقش اصلی را در امر آموزش ایفا می کنند و نیز سایر اساتید کارشناسان و متخصصان در فرآیند تالیف استفاده شود.
برای دریافت بازخورد ها هم از روش های گوناگونی استفاده قرار شد. به طور مثال به صورت رسمی سامانه ای برای دریافت نقدها و بررسی های همکاران برگزیده هر استان توسط سازمان پژوهش ایجاد شد. قریب به اتفاق دبیران ریاضی شرکت کننده نسبت به تغییرات انجام شده راضی بودند. البته مهمترین همراهان و حامیان تیم های تالیف همواره دبیران محترم ریاضی سراسر کشور بوده اند. بایسته و شایسته بود که دلسوزان واقعی در همان موقع به بحث و بررسی و اظهار نظر در مورد این موضوعات مانند انتگرال می پرداختند.
همانگونه که در برخی نظرات بیان شده است، با بررسی مختصری در کتابهای درسی ریاضی مدرسه ای در سراسر دنیا می توان دریافت که موضوع انتگرال در آنها مطرح نمی شود و این وظیفه به عهده دروس دانشگاهی گذاشته شده است است.
کتاب هایی که در زمینه حساب دیفرانسیل و انتگرال به فارسی ترجمه شده اند و در دانشگاههای کشورمان تدریس می شوند موید این نکته هستند.
اگر چه دبیران محترم ریاضی با کاهش ظاهری حجم در کتاب های درسی روبرو هستند، اما از طرف دیگر انجام فعالیت های کتاب نیازمند اختصاص زمان کافی است و بارها در جلسات مختلف در استان های کشور از حجم بالای برخی کتاب ها شکایت دارند.
انجام فعالیت های کتاب های جدید مستلزم درگیر شدن در بسیاری از فرآیندها مانند حل مساله، طرح مساله، گفتمان کلاسی، ارائه راه حل های چندگانه، استدلال و اثبات و نظیر آن می شوند که در پروش تفکر ریاضی نقش شایانی را ایفا می کنند.
ارائه مبحث انتگرال آن هم به شیوه ای که در گذشته بوده است، نه تنها مشکلی را حل نمی کند بلکه دشواری های فراوانی را به جامعه آموزشی تحمیل خواهد کرد. برخی اظهار کردند که با محروم کردن دانش آموزان در یادگیری این موضوع به پیشرفت علم و رشد کشور ضربه وارد خواهد شد به نظر می رسد این مطلب چندان دقیق نباشند.
اولاً دانش آموزان در صورت ورود به دانشگاه آن را مطابق سرفصل درسی خود در اولین سال حضور در دانشگاه همراه با کاربرد هایش فرا می گیرند.
ثانیا آنچه که می تواند واقعا باعث نگرانی شود مسائلی نظیر فهرست زیر است: عدم اقبال دانش آموزان به رشته ریاضی در مدرسه و دانشگاه! عدم توازن بین داوطلبان ورودی دانشگاه ها در رشته های ریاضی و تجربی، فدا شدن پرورش تفکر ریاضی دانش آموزان در سایه فشار کنکور و آزمون های متعدد بی فایده، حمایت نکردن از دبیران ریاضی و استمرار و مداومت در آموزش های ضروری ضمن خدمت، تحمیل فشار و استرس به دانش آموزان، ایجاد هزینه های غیر ضروری مادی و معنوی، هدر رفتن استعدادها، تغییر نکردن اساسی برنامه های آماده سازی معلمان مطابق با تغییرات کتاب های جدید، جولان برخی از کتاب های کمک آموزشی بی فایده و …
به نظر می رسد به عوض بحث در مورد موضوعی مانند انتگرال باید به نقد علمی کتاب های جدید و بررسی نقاط ضعف و قوت آنها پرداخت و به طور مستمر به اصلاح و بهبود آنها پرداخت. مطالعه عمیق کتاب ها اولین گام است تا با رویکردهای نوین مطرح شده در آنها که بر پایه پژوهش ها و مطالعات تطبیقی و در سایه خرد جمعی و حضور موثر دبیران ریاضی بدست آمده است آشنا شویم. پس از آن انجام پژوهش های اصیل و دقیق لازم است. در این باره سخن بسیار است و در آینده توضیحات بیشتری تقدیم همکاران می شود.»
انتهای پیام
* نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند