عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به اینکه برخی در فضایی غیر علمی تلاش می‌کنند با استناد به آیه «تغییر خلقت» یا با استناد به احتمالات مبهم، مهندسی ژنتیک را حرام و یا آن را سکولار و غیردینی اعلام کنند گفت: اینکه مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته را به صرف وجود احتمالات و بدون مستندات منع کنیم از نظر فقهی و عقلایی پذیرفتی نیست.
به گزارش دیده بان علم ایران، حجت الاسلام و المسلمین ابوالحسن حسنی که در نخستین نشست علمی فقه مهندسی ژنتیک در محل سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سخن می گفت، مانع‌تراشی های اخیر بر سر راه بهره‌مندی کشور از مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته و نوع استدلال‌های مطرح شده را دقیقا مشابه استدلال‌های مطرح شده در دهه ۱۳۶۰ علیه انرژی هسته‌ای دانست و گفت: سخن گفتن از حرمت اصل مهندسی ژنتیک و سکولار دانستن زیست فناوری نشان می‌دهد جریانی برای زدن اصل فناوری در حال شکل گیری است.
وی در تبیین مقاله خود با عنوان «اصل جواز تصرف در طبیعت» به معانی مختلف تصرف اشاره کرد و گفت: معنای تصرف در این‌‌جا دگرگون کردن یعنی تغییر چیزی از حالی به حال دیگر و از وضعی به وضع دیگر است. اصل هم در آثار فقهی و اصولی زیاد به کار رفته است ولی تعریف روشنی از آن وجود ندارد؛ از موارد کاربرد اصل اولی می‌شود دریافت که مراد از آن وضع معتبر در مواجه‌ی اوّل است؛ یعنی وقتی که مکلّف با چیزی مواجه شد بالطّبع کنش یا واکنشی با آن خواهد داشت.
حسنی با اشاره به اینکه برخی در فضایی غیر علمی تلاش می‌کنند با استناد به آیه تغییر خلقت یا با استناد به احتمالات مبهم مهندسی ژنتیک را حرام و یا آن را سکولار و غیردینی اعلام کنند گفت: بحث درباره اصل جواز تصرف و ایجاد تغییر در طبیعت و موجودات باید مورد توجه قرار گیرد.
وی ادامه داد: خلقت انسان اینگونه است که هم توانایی تصرف در طبیعت را دارد و هم اینکه گرایش‌های قوی غریزی در انسان برای تصرف در طبیعت قرار داده شده است. عقل در مانع تراشی کلّی بر سر راه این غرایز قبح و فساد را می‌بیند. بنابراین اصالت را به جواز می‌دهد و ممنوعیت یا محدودیت را نیازمند دلیل می‌بیند.
این استاد حوزه و دانشگاه از ادله قرآنی به عنوان دلیل دوم یاد کرد و گفت: از آیات متعدد در این باره به دو آیه اشاره کرده‌ام که نخست «سَخَّرَ لَکُمْ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ وَ أَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَهً وَ باطِنَهً» سورهی لقمان، آیهی ۲۰ و همچنین «وَ سَخَّرَ لَکُمْ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا مِنْهُ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ» سورهی جاثیه، آیهی ۱۳ است.
حجت‌الاسلام حسنی با اشاره به روایات به عنوان دلیل دیگر جواز تصرف در طبیعت گفت: از روایات هم می‌توانیم مستندات زیادی بر اصالت جواز تصرف زیاد بیاوریم که از جمله مهم‌ترین آنها روایات معتبری هستند که مستند اصالۀ الاباحه قرار گرفته‌اند.
این استاد حوزه و دانشگاه در پاسخ به سؤال یکی از حضار مبنی بر اینکه اگر احتمال خطر قابل توجه وجود داشته باشد آیا اصل جواز محدود نمی‌شود گفت: خود احتمال نمی‌تواند موجب محدود شدن اصل جواز شود بلکه تنها بر اساس مستنداتی که به استناد آنها احتمال مشخصی ایجاد شده است می‌توان اصل جواز را محدود کرد. من نمی‌توانم مردم را از تصرف منع کنم صرفا به این دلیل که ممکن است دلیلی یا قرینه خلافی در آینده پیدا شود زیرا این گونه فحص عقلایی نیست. این در حالی است که آنچه در حال حاضر در برخی مجامع رسانه‌ای و غیر علمی مطرح است این است که مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته را به صرف وجود احتمالات و بدون مستندات منع کنیم که این از نظر فقهی و عقلایی نمی‌تواند مورد پذیرش باشد.
حجت الإسلام والمسلمین حسنی در پایان گفت: حرف‌های عوامانه درباره مهندسی ژنتیک خیلی در رسانه ها مطرح شد که برخی از آنها را متخصصان می‌دانند که أساسا نشدنی و غلط است. اما نکته مهم این است که در سیاستگذاری‌ها باید تاکید بر امنیت غذایی و مبارزه با مافیای واردات مواد غذایی و سموم باید جزوی از سیاستها باشد. به هر حال اگر برنجی تولید کنیم که نیازی به آب زیاد ندارد و نیاز به سم ندارد تجارت خیلی‌ها را محدود خواهد کرد.
نخستین نشست علمی فقه مهندسی ژنتیک روز چهارشنبه با حضور دکتر خاوازی، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رییس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، حجت الإسلام تقوی، نماینده ولی فقیه در وزارت کشاورزی، آیت الله رشاد، رئیس حوزه علمیه تهران، آیت الله علیدوست، استاد درس خارج و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دکتر عبدالحسین روح‌الامینی، رییس اسبق انستیتو پاستور ایران، دکتر محمود حکمت نیا، معاون حقوق مالکیت فکری وزیر دادگستری و جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه و متخصصین حوزه زیست فناوری برای بررسی مباحث فقهی و حقوقی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری در محل سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی برگزار شد.
انتهای پیام