امروز، هفتمین سالگرد درگذشت دکتر آلینوش طریان، نخستین زن فیزیکدان ایران است، زنی که «مادر نجوم ایران» لقب گرفته بود اما در صبحی سرد و دلگیر در ۱۵ اسفندماه ۱۳۸۹، تنها و خسته در کنج یک آسایشگاه سالمندان در تهران درگذشت.
به گزارش خبرنگار دیده بان علم ایران، آلینوش (آلنوش) طریان، ۹ نوامبر ۱۹۲۰ میلادی (۱۸ آبان ۱۲۹۹ هجری شمسی) در خانواده ای فرهنگی در تهران متولد شد.
پدرش آرتو طریان دانش آموخته بازیگری و نمایش از مسکو و پایه‌گذار دومین مرکز آموزشی هنرهای دراماتیک و نمایش در ایران بود. آرتو طریان مردی دانشور و ایران دوست بود که بخش‌هایی از شاهنامه فردوسی را به زبان ارمنی برگردانده بود.
مادرش -وارتو طریان – هم ادبیات و هنر سخنوری را در کشور سوئیس فراگرفته بود. او نخستین زن ایرانی ارمنی است که شعرهای فارسی را دکلمه و در هنر نمایش نیز فعالیت می‌کرد.
آلینوش در خانواده‌ای با چنین پشتوانه فرهنگی ادبی و هنری دوران کودکی را سپری کرد.
وی تحصیلات پایه را در مدرسه ارامنه و دوره دبیرستان را در دبیرستان انوشیروان دادگر سپری کرد. وی دوره لیسانس خود را در سال ۱۳۲۶ در دانشگاه تهران به پایان برد و به عنوان متصدی عملیات آزمایشگاهی دانشکده علوم استخدام شد.
آلنوش طریان در ادامه برای تحصیلات تکمیلی راهی فرانسه شد و دوره دکتری خود را در سال ۱۳۳۵ در دانشگاه سوربون به پایان برد.
وی که با هزینه شخصی تحصیل کرده بود با وجود پیشنهاد استادی در دانشگاه سوربون با هدف خدمت به کشورش به ایران بازگشت و در دانشگاه تهران به عنوان دانشیار ترمودینامیک منصوب شد.
او در سال ۱۳۳۸ برای شرکت در بورسیه دولتی آلمان غربی در زمینه رصدخانه خورشیدی انتخاب شد و پس از چهار ماه مطالعه به ایران بازگشت و در سال ۱۳۴۵ نقش عمده‌ای را در بنیان‌گذاری نخستین رصدخانه فیزیک خورشیدی در ایران ایفا کرد.
دکتر طریان در سال ۱۳۴۳ به عنوان نخستین فیزیکدان زن ایرانی به مقام استادی دانشگاه تهران رسید و نخستین شخصی بود که درس فیزیک ستاره‌ها (اختر فیزیک) را در ایران تدریس کرد.
وی در سال ۱۳۴۵ به عضویت کمیته ژئوفیزیک دانشگاه تهران درآمد و در ۱۳۴۸ رسما به ریاست گروه تحقیقات فیزیک خورشیدی موسسه ژئوفیزیک تهران منصوب شد.
طریان، بنیان‌گذار نخستین رصدخانه و تلسکوپ خورشیدی در تاریخ نجوم ایران بود.
استاد طریان، مادر نجوم ایران، توانست دانشجویان فراوانی را از نزدیک با مباحث مربوط به فیزیک آشنا کند و تجربه کار با تلسکوپ و دیگر ابزار رصدخانه‌ای را برای آنها امکان‌پذیر کند.
دکتر آلینوش طریان پس از سالهای طولانی خدمت صادقانه به کشورش و پرورش اساتیدی ارزشمند در سال ۱۳۵۸ بازنشسته شد.
آلنوش طریان که هرگز ازدواج نکرد منزل خود را وقف دانشجویان ارمنی کرده بود که محل اسکان مناسبی نداشتند و در اواخر عمر در «آسایشگاه سالمندان توحید» در تهران زندگی می‌کرد. وی در روز ۱۵ اسفند ۱۳۸۹ برابر با ۶ مارس ۲۰۱۱ در سن ۹۰ سالگی به علت کهولت سن در تهران درگذشت. پیکر وی در روز ۱۶ اسفند ۱۳۸۹ از کلیسای مریم مقدس تشییع و در گورستان ارامنه تهران به خاک سپرده شد.
از جمله مهمترین خدمات علمی دکتر طریان می‌توان به پایه‌گذاری نخستین رصدخانه فیزیک خورشیدی و نخستین تلسکوپ خورشیدی ایران و ارائه درس‌های فیزیک خورشیدی و اخترفیزیک برای نخستین بار در کشور اشاره کرد.
انتهای پیام