در دو، سهگ ماه گذشته ایران شاهد زمینلرزه‌های متعدد و بزرگ بوده که این تعدد رخداد زمینلرزه در بازه زمانی کوتاه مدت به‌نظر قابل توجه است ولی در بازه زمانی بلندتر این رفتارهای لرزه‌ای از روند کلی حاکم بر فعالیت لرزه‌خیزی منطقه تبعیت کرده و رفتار کاملا طبیعی و در خور انتظاری را شاهد بوده‌ایم.
به گزارش دیده بان علم ایران، در پی زمینلرزه‌های متعدد ماه‌های اخیر در کشور، گروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی سازمان زمین شناسی ایران به بررسی و مقایسه لرزه‌خیزی ایران و کشورهای همجوار در بازه زمانی کوتاه و بلندمدت پرداخت.
بر همین اساس کارشناس گروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی این سازمان ضمن اشاره به تاریخچه لرزه‌خیزی ایران از کشورمان به عنوان لرزه خیزترین کشور منطقه یاد کرد و گفت: کشورهای عراق و افغانستان به ندرت شاهد زمینلرزه هستند که بر همین اساس وجود زمینلرزه‌های زیاد در ایران در حالی که همسایه‌ها در پایداری به سر می‌برند، امری کاملا طبیعی است.
نیره صبور، ضمن اشاره به تاریخچه لرزه‌خیزی پهنه ایران زمین گفت: بروز زمینلرزه‌های متعدد با بزرگای زیاد در برخی از دوره‌های زمانی در گذشته نیز به ثبت رسیده و پدیده دور از انتظاری نیست که برای مثال این مورد در منطقه کرمان و خراسان جنوبی مشاهده شده و برخی از گسله‌های لرزه‌زا از نظر ساختاری بالغ هستند و به‌صورت خوشه‌ای فعالیت لرزه‌ای دارند.
وی در توضیح این موضوع با بیان این‌که گسله‌های بالغ پس از یک دوره طولانی نداشتن فعالیت لرزه‌ای و تجمع انرژی، فعال شده و مدتی فعالیت لرزه‌ای متوسط دارند و دوباره وارد بازه نبود فعالیت می‌شوند، افزود:گسله‌های بالغ به سبب فعالیت‌های لرزه‌ای در بازه زمانی بلندمدت، یکپارچه شده و گسله‌هایی طویل با تکه‌بندی کم را در سطح زمین ایجاد می‌کنند که به هنگام فعالیت جابه‌جایی کمی را روی گسیختگی سطحی حاصل از آن‌ها می‌توان مشاهده کرد.
این کارشناس از گسله آبیز در غرب ایران به عنوان نمونه بارز این گونه گسله‌ها که طویل‌ترین گسیختگی سطحی زمینلرزه‌ای ایران را به‌طول ۱۲۵ کیلومتر سبب شده، یاد کرد و گفت: این گسله‌ها به هنگام فعالیت جنبش کمتری ایجاد کرده و در نتیجه خسارات کمتری را به وجود می‌آورند.
صبور خاطرنشان کرد: در مقابل گسله‌های نارس گسله‌های جوان‌تری هستند که تکه‌بندی زیادی را در گسیختگی سطحی کوتاه آن‌ها می توان دید و به هنگام فعالیت، جنبش شدیدتری را به‌وجود می‌آورند و این جنبش زیاد به‌صورت جابه‌جایی زیاد روی سطح زمین ثبت می‌شود.
کارشناس گروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی ادامه داد: گسله مسبب زمینلرزه سلماس واقع در آذربایجان‌غربی ۱۹۳۰، از این دسته گسله است که بلندترین افراز (scarp) زمینلرزه‌ای ایران را ایجاد کرده و همچنین گسله‌های مسبب زمینلرزه‌های طبس واقع در خراسان‌جنوبی ۱۹۶۸ و رودبار در گیلان ۱۹۹۰ از جمله این گسله‌ها هستند که به‌لحاظ تاریخچه لرزه‌ای این گسله‌ها فعالیت خوشه‌ای نداشته و در فاصله‌های زمانی بلند، تک فعالیت لرزه‌ای شدید دارند.
وی با بیان این‌که ایران روی کمربند لرزه‌خیزی آلپ-هیمالیا واقع شده افزود: روزانه زمینلرزه‌های زیادی در سراسر جهان رخ می‌دهد که ایران به عنوان یکی از لرزه‌خیزترین کشورهای جهان سهم بزرگی در این میان دارد.
صبور تصریح کرد: گستره لرزه‌خیز ایران همخوانی بسیار نزدیکی با مرزهای سیاسی ایران دارد، به‌نحوی که از سوی شرق و غرب با مرزهای کشورهای عراق و افغانستان محدود می‌شود و در خارج از مرزهای ایران، این دو کشور همسایه به ندرت شاهد رویداد زمینلرزه هستند.
کارشناس گروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور خاطرنشان کرد: انرژی ای که به دلیل فشار وارد شده از سوی صفحه عربی در پوسته ایران انباشته می‌شود، گاه به صورت تغییر شکل‌های بدون زمینلرزه مثل چین‌خوردگی و گاه به صورت رویداد زمینلرزه‌ای آزاد می‌شود.
به گفته صبور، در بازه زمانی دو ماه گذشته ایران شاهد زمینلرزه‌های متعدد و بزرگ بوده است که این تعدد رخداد زمینلرزه در بازه زمانی کوتاه مدت به‌نظر قابل توجه است ولی در بازه زمانی بلندتر این رفتارهای لرزه‌ای از روند کلی حاکم بر فعالیت لرزه‌خیزی منطقه تبعیت کرده و رفتار کاملا طبیعی و در خور انتظاری را شاهد بوده‌ایم.
این کارشناس زمینلرزه با بیان این‌که استان‌های کرمانشاه و ایلام در لرزه‌خیزترین منطقه ایران (کمربند چین‌خورده-رانده زاگرس) واقع شده‌اند، تاکید کرد: در سده‌های اخیر هیچ زمینلرزه بزرگی در منطقه‌ای که زمینلرزه ۲۱ آبان ازگله واقع در کرمانشاه رخ داد، به ثبت نرسیده و این در حالی است که در حدود ۹۵۰ سال قبل و در سال‌های ۹۵۸ و ۱۱۵۰ میلادی دو زمینلرزه با بزرگای تخمینی به ترتیب ۶/۴ و ۵/۹ را در این محدوده شاهد بوده‌ایم.
وی خاطرنشان کرد: بر اساس مطالعات انجام شده محدوده موردنظر منطقه‌ای با پتانسیل لرزه‌خیزی بالاست که مدت زمان طولانی فعالیت لرزه‌خیزی بزرگی نداشته و به سبب تجمع انرژی در گذر زمان رخداد زمینلرزه در آن دور از انتظار نیست، از سوی دیگر پیشینه رخداد فوج لرزه‌ای (زمینلرزه‌های متعدد در فاصله زمانی کوتاه در یک منطقه کوچک) در این محدوده از زاگرس به ثبت رسیده و در آذرماه ۱۳۹۲، ۱۱ زمینلرزه با بزرگای ۴ تا ۵/۷ را در جنوب شرق شهر سرپل‌ذهاب شاهد بوده‌ایم.
صبور با بیان این‌که بنابراین رخداد زمینلرزه‌های متعدد در یک محدوده از ایران به دلیل پدیده متاثر کردن سایر گسله‌های همجوار (Trigger) که انرژی را در خود ذخیره کرده‌اند دور از انتظار نیست، افزود: گاهی به دنبال یک رویداد بزرگ، رخداد زمینلرزه را در سایر گسله‌های همجوار و یا در بخش دیگری از همان گسله شاهد بوده‌ایم.
وی به ارائه چند مثال در همین رابطه پرداخت و گفت: زمینلرزه سیرچ در استان کرمان با بزرگای ۷ (در تاریخ ۱۹۸۱/۰۷/۲۸) که به دنبال زمینلرزه گلباف با بزرگای ۶/۶ (در تاریخ ۱۹۸۱/۰۶/۱۱) در حدود یک ماه و نیم بعد از آن رخ داد و یا زمینلرزه فردوس واقع در استان خراسان‌جنوبی با بزرگای ۷/۱ (در تاریخ ۱۹۶۸/۰۹/۰۱) که با فاصله یک روز پس از رویداد زمینلرزه دشت بیاض با بزرگای ۷/۱ (در تاریخ ۱۹۶۸/۰۸/۳۱) رخ داد و یا زمینلرزه کولی- بنیاباد در منطقه دشت بیاض با بزرگای ۷/۱ (در تاریخ۱۹۷۹/۱۱/۲۷) که ۱۳ روز پس از زمینلرزه کریزان-خواف با بزرگای ۶/۶ (در تاریخ۱۹۷۹/۱۱/۱۴) در همان محدوده رخ داد.
کارشناس گروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی تاکید کرد: زمینلرزه‌های کرمانشاه، سومار، هجدک و ماهدشت-جنوب کرج در پهنه‌های لرزه‌خیز شناخته شده کشور رخ داد که مطالعات لرزه زمین‌ساخت در گذشته لرزه‌زا بودن آن‌ها را نشان داده و امکان بروز زمینلرزه در آن‌ها را انتظار داشته‌ایم.
صبور خاطرنشان کرد: مطالعه لرزه‌خیزی جنوب غرب آسیا حاکی از آن است که کشورهای ایران و ترکیه به ترتیب لرزه‌خیزترین کشورهای منطقه هستتد و عدم رویداد زمینلرزه در کشورهای همجوار نیز پدیده‌ای قابل انتظار است.
انتهای پیام