پیشرفتهای چشمگیر و قابل ملاحظه ایران در حوزه سرطان شناسی که دو دستاورد بین المللی و ثبت جهانی شده برای کشور به ارمغان آورده است، با ارائه گزارشی از سوی معاون تحقیقات وزیر بهداشت به عنوان مجری بزرگترین مطالعه کوهورت خاورمیانه، در جمع محققان بین المللی سرطان شناسی تشریح شد.
فرشته هاشمی Bamdad1390@
به گزارش دیده بان علم ایران دکتر رضا ملک زاده ، معاون تحقیقات وزیر بهداشت، رییس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران و سرپرست مطالعه بزرگ کوهورت گلستان، طی سخنانی در کنگره «پیشگیری از سرطان در کشورهای در حال توسعه» که در محل آکادمی علوم چین در شهر پکن با حضور ۲۰۰ تن از محققان سرطان شناس جهان برگزار شد، از پیشرفت بسیار چشمگیر ایران در کاهش میزان بروز سرطان مری و مرگ ناشی از آن، در داغ ترین نقطه این نوع از سرطان (شمال شرق ایران) در جهان خبر داد.
اختصاص نیمی از سرطانهای ایران به سرطانهای دستگاه گوارش و کبد
دکتر ملک زاده، با اشاره این که سرطانهای دستگاه گوارش و کبد نزدیک به نیمی از سرطانها در ایران را تشکیل می دهند، گفت: در میان سرطان های دستگاه گوارش فوقانی، سرطان سلول سنگفرشی مری ، یکی از کشنده ترینهاست و شمال شرق گلستان بالاترین میزان بروز این سرطان را در کل جهان دارد.
ثبت رکورد جهانی شیوع سرطان مری در سه نقطه داغ ایران
وی سپس به تاریخچه ای از وضعیت شیوع سرطان مری در ایران اشاره کرد و گفت: توجه به شیوع سرطان مری در شمال ایران به دهه ۱۳۴۰ باز می گردد که طی آن ، گزارشهای متعددی از شیوع این نوع سرطان در ایران، در جهان مطرح شد. سپس مطالعات بین المللی در خصوص علل میزان بالای بروز سرطان سنگفرشی مری در شمال شرق ایران، طی دهه هفتاد میلادی آغاز شد. در آن زمان میزان بروز سرطان سنگفرشی مری در نواحی شرق استان گلستان، به طور متوسط ۸۰ نفر در ۱۰۰ هزار و بالاترین میزان این نرخ در شهرستانهای گنبد و کلاله و آق قلا و در افراد نژاد ترکمن بود که به ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر می رسید.
میزان بروز استاندارد سرطان مری در کمربند آسیا
رییس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، سپس به مقایسه میزان بروز استاندارد سرطان مری در منطقه کمربند آسیا در دهه ۱۹۷۰ پرداخت و گفت: میزان بروز استاندارد سرطان مری در مردان ایران (گنبد استان گلستان) طی این دهه، ۱۶۵.۵ در ۱۰۰ هزار نفر، چین ۱۶۰ هزار در ۱۰۰ هزار نفر، قزاقستان ۱۳۲ هزار در ۱۰۰ هزار نفر، ترکمنستان ۱۱۵ هزار در ۱۰۰ هزار نفر، ازبکستان ۲۸.۶ هزار در ۱۰۰ هزار نفر و تاجیکستان ۱۸.۷ هزار نفر در ۱۰۰ هزار نفر بوده است.
آغاز مطالعه شناسایی عوامل خطر سرطان مری در ایران
معاون تحقیقات وزیر بهداشت ، در ادامه سخنان خود در کنگره پیشگیری از سرطان در کشورهای در حال توسعه، به روند آغاز بزرگترین مطالعه کوهورت ایران با هدف شناخت علل شیوع بالای برخی سرطان های دستگاه گوارشی در شمال کشور بر اساس گزارشهای مطرح در جهان پرداخت و افزود: مطالعات بین المللی دهه هفتاد میلادی که توسط دانشگاه تهران و با همکاری آژانس تحقیقات سرطان اروپا بر روی علل بروز بالای سرطان سنگفرشی مری در شمال شرق گلستان آغاز شده بود نیمه کاره رها شد.
وی افزود: به دنبال آن، پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران با تشکیل تیمی از محققان ایرانی، مطالعه بزرگ کوهورت را برای اجرا به مدت ۱۴ سال بر روی ۵۰ هزار شرکت کننده بین ۴۰ تا ۷۵ سال به منظور شناسایی عوامل خطر سرطانهای دستگاه گوارش بویژه سرطان مری در این منطقه با همکاری آژانس تحقیقات سرطان ، موسسه ملی تحقیقات سرطان آمریکا، دانشگاه تورنتو، دانشگاه کمبریج، دانشگاه کارولنیسکا و دانشگاه علوم پزشکی گلستان ابتدا به صورت پایلوت و سپس در فاز اصلی از سال ۸۷ آغاز کرد.
تهیه نخستین گزارش ثبت سرطان جمعیتی در ایران
به گزارش دیده بان علم ایران دکتر ملک زاده یادآور شد: آغاز مطالعه شناسایی عوامل خطر سرطان مری در ایران در قالب مطالعه بزرگ کوهورت گلستان، نیاز مبرم به برنامه مهم « ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت» داشت که متاسفانه، تا سال ۲۰۰۰ میلادی، هیچ گونه ثبت سرطان جمعیتی در ایران صورت نگرفته بود . بر همین اساس ، اولین گزارش ثبت سرطان جمعیتی را در سال ۱۳۹۲ تهیه کردیم که این گزارش وارد مرجع جهانی شد .
پس از آن ، با پیگیری های صورت گرفته و بر اساس ضرورتهای موجود، دانشگاهای علوم پزشکی کشور، به عنوان مجری برنامه ثبت سرطان در هر استان انتخاب شدند و بدین ترتیب مراکز ثبت سرطان جمعیتی نیز در مراکز استانهای ایران اخیرا شکل گرفته است.
آغاز شناسایی عوامل مهم مرگ و میر افراد در مطالعه کوهورت گلستان
رییس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه ، روند اجرای مطالعه کوهورت گلستان را با دستاوردهای مهم آن تا کنون، تشریح کرد و با اشاره به اهمیت سطح سواد مردم در پیشگیری از بیماریها و درمان زودهنگام آنها و اهمیت این فاکتور در نتایج مطالعات، گفت: در این مطالعه میزان بی سوادی در زنان تحت بررسی ۸۵ درصد و در مردان ۵۰ درصد با بیشترین آمار در افراد مسن بود. متوسط بی سوادی در جمعیت وارد شده به مطالعه، ۵۰ درصد بوده است.
سرطان ها عامل ۲۲ درصد مرگها در شمال شرق ایران
وی افزود: شناسایی عوامل خطر ابتلا به سرطان در گلستان و دستاوردهای مهم آن با پیگیری انجام شده بر روی نمونه های ۵۰ هزار نفری این مطالعه در طول سالهای اجرا، موجب ثبت ۶ هزار و ۵۲۴ مرگ در افراد سنین ۴۰ تا ۷۵ سال در منطقه شده است. از این بین، سکته قلبی عامل ۱۹۰۴ مرگ، سرطانها ۱۳۹۹ مرگ، سکته مغزی ۹۲۳ مرگ، تصادفات ۲۸۵ مرگ، بیماری های مزمن ریوی ۱۶۲ مرگ، نارسایی مزمن کلیوی ۱۰۶ مرگ، نارسایی کبد ۸۵ مرگ، دیابت ۷۲ مرگ و بقیه به علت سایر عوامل بوده است.
معاون تحقیقات وزیر بهداشت همچنین به تعداد مرگهای ناشی از سرطان در افراد تحت پوشش مطالعه کوهورت در منطقه گلستان اشاره کرد و گفت: سهم سرطان مری ۳۲۵ مرگ، سرطان معده ۳۰۶ مرگ، سرطان روده بزرگ ۱۴۰ مرگ، سرطان ریه ۱۳۱ مرگ، سرطان مغز ۱۱۸ مرگ، سرطان پستان ۱۱۱ مرگ، سرطان لوزالمعده ۹۰ مرگ، سرطان خون ۸۷ مرگ و سرطان رحم ۵۸ مرگ بوده است.
سهم ۲۵ درصدی سرطان مری در سرطانهای مرگبار منطقه
مجری مطالعه بزرگ کوهورت گلستان گفت: نتایج این مطالعه در آغاز نشان داد در میان سرطان ها ، سرطان مری شایعترین سرطان مشاهده شده است. به طوری که ۲۵ درصد کل سرطان ها در این منطقه مربوط به سرطان مری است. میزان بروز این نوع سرطان در میان مردان زیر پوشش مطالعه، ۸۲ نفر در ۱۰۰ هزار نفر و در زنان، ۹۵ نفر در ۱۰۰ هزار نفر بوده است.
مهمترین عوامل ابتلای مردم منطقه شمال شرق ایران در ابتلا به سرطان مری
رییس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران یادآور شد: نکته مهم این مطالعه آن بوده است که در دنیا مصرف الکل و سیگار به عنوان عمده ترین عوامل خطر در ابتلا به سرطان مری خصوصا از نوع سنگفرشی آن مطرح بوده اما مطالعه کوهورت گلستان نشان داد مصرف این مواد در ایران در مقایسه با سایر نقاط دنیا پایین تر بوده و عامل خطر قابل توجهی در ابتلا به سرطان به شمار نمی آید. به طوری که میزان مصرف الکل ۳ درصد و سیگار ۱۳ درصد در جمعیت وارد شده در مطالعه، بوده است.
۱۷ درصد افراد بالای ۴۰ سال شمال شرق ایران مصرف طولانی مواد مخدر داشتند
محقق برجسته حوزه سرطان شناسی ایران، گفت: در شمال شرق ایران ۱۷ درصد افراد بالای ۴۰ سال مصرف طولانی مدت مواد مخدر داشته اند. به طوری که این منطقه داغ ترین نقطه مصرف تریاک در ایران به عنوان اولین کشور پرمصرف تریاک در جهان است. مصرف این میزان تریاک در شمال شرق ایران تحت تاثیر باورهای غلط درباره اثرات عمدتا درمانی تریاک بوده است.
وی تاکید کرد: زیانهای مصرف تریاک طبق این مطالعه بسیار بیشتر از سیگار و مصرف الکل است . مصرف تریاک علاوه بر ایجاد سرطان مری، با افزایش مرگ ناشی از بیماریهای قلبی و عروقی و نیز بیماریهای ریوی در ارتباط است چراکه ترکیبات موجود در تریاک بر روی فیزیولوژی و سلامت انسان از طرق مختلف اثر می‌گذارد .
کاهش ۲.۵ برابری طول عمر مصرف کنندگان تریاک نسبت به سایرین
دکتر ملک زاده گفت: نتایج مطالعه کوهورت بزرگ گلستان همچنین نشان داد مصرف طولانی مدت تریاک و مشتقات آن حتی به میزان کم (نیم گرم) می تواند خطر سایر سرطانها شامل سرطان معده ، سرطان ریه، سرطان مثانه و سرطان لوزالمعده را بسیار افزایش دهد.
استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطرنشان کرد: دیگر نتایج مطالعه کوهورت گلستان نشان داد طول عمر مردان و زنان به دلیل مصرف تریاک، به ترتیب ۲ و ۲٫۵ برابر نسبت به سایرین کاهش می‌یابد. مصرف تریاک حتی بروز سیروز کبدی، بیماری مزمن تنفسی و سکته های قلبی و مغزی را به همراه خواهد داشت
دستاورد ایران در اثبات «سرطانزایی تریاک» بزودی ثبت جهانی می شود
مجری مطالعه بزرگ کوهورت گلستان از در اولویت قرار گرفتن «اثبات تاثیر مصرف تریاک و مشتقات آن در بروز سرطان مری» به عنوان دستاورد مهم در ایران در حوزه سرطان شناسی نام برد که با اجرای مطالعه کوهورت گلستان حاصل شد و در نهایت «سرطانزا بودن تریاک » در آینده نزدیک توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان سازمان بهداشت جهانی اعلام خواهد شد.
ثبت جهانی «سرطانزایی نوشیدنی های داغ» با اجرای مطالعه کوهورت گلستان
معاون تحقیقات وزیر بهداشت در ادامه سخنرانی خود ، به تشریح دیگر دستاوردهای مهم مطالعه بزرگ کوهورت گلستان برای حاضران پرداخت و گفت: در مطالعه بزرگ کوهورت گلستان دریافتیم ۳۹ درصد افراد مورد مطالعه چای خود را با حرارت بالا ( بیشتر از ۶۵ درجه سانتیگراد ) می نوشند و نوشیدن چای داغ عادت معمول ترکمن های استان گلستان بخصوص در گذشته بوده است.
به گفته فوق تخصص بیماری های گوارش و کبد، این درحالیست که نوشیدن چای داغ موجب آسیب جدی به مخاط ریه و افزایش نفوذناپذیری آن می شود.
افزایش ۱۰ برابری شانس ابتلا به سرطان مری با نوشیدن چای داغ
وی گفت: نتایح مطالعه ما حاکیست کسانی که چای خود را دو تا سه دقیقه یا کمتر پس از ریختن در استکان با فنجان می نوشند در مقایسه با کسانی که چای خود را ۶ تا ۷ دقیقه بعد می نوشند احتمال ابتلا به سرطان مری آنها ۱۰ برابر بیشتر است.
دکتر ملک زاده همچنین از این یافته مهم تحت عنوان «تاثیر نوشیدن چای داغ در ابتلا به سرطان مری» به عنوان دیگر دستاورد بزرگ مطالعات کوهورت گلستان نام برد که تحت عنوان «سرطانزایی نوشیدنی های داغ» توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان سازمان جهانی بهداشت ثبت جهانی شده است.
شناسایی سایر عوامل ابتلا به سرطانها بر اساس مطالعه کوهورت گلستان
مجری مطالعه بزرگ کوهورت گلستان، در ادامه، به سایر عوامل خطر ابتلا به سرطان مری و دیگر سرطانها بر اساس نتایج حاصله از این مطالعه اشاره کرد و از مصرف سیگار، قلیان و سایر دخانیات، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و مسواک نزدن، وجود دندانهای فاسد و پرشده یا فقدان دندان، شیوه ناسالم زندگی، تغذیه ناسالم، افزایش وزن و چاقی، بی تحرکی، مصرف زیاد گوشت قرمز ، مصرف غذاهای کبابی سرخ شده در حرارت بالا ، مصرف زیاد نمک ، مصرف نوشیدنی های شیرین ، مصرف آب آشامیدنی غیرلوله کشی و غیربهداشتی و تماس با حیوانات به عنوان این عوامل خطر نام برد.
پیشرفت قابل ملاحظه در تشخیص و درمان زودهنگام و پیشگیری از هزاران مرگ ناشی از سرطان با اجرای مطالعه کوهورت گلستان
دکتر ملک زاده، مطالعه کوهورت گلستان را فرصتی بی نظیر برای شناسایی عوامل خطر ابتلا به سرطانها و پیشگیری و تشخیص زودهنگام آن و نیز مقدمه ای برای اجرای مطالعات وسیع تر آینده دانست و افزود: سالانه ۱۰۰ هزار سرطان در ایران بروز می یابد و نزدیک به نیمی از مبتلایان (۴۷ هزار نفر ) از انواع سرطان می میرند . با اجرای مطالعه کوهورت گلستان، پیشرفت قابل ملاحظه ای در تشخیص زودهنگام سرطانها و امکان پیشگیری از آنها صورت گرفته است.
کاهش ۵ برابری بروز سرطان مری در شمال شرق ایران با بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی
وی افزود: افزایش آگاهی مردم و بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی در منطقه شمال شرق ایران، بروز سرطان و مرگ و میر ناشی از آن را به شدت کاهش داده است. به طوری که بروز سرطان مری از ۱۰۰ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر طی سال ۱۹۷۰ به ۵۰ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۰۰ و به ۲۰ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۰ کاهش یافته است!
شمال غرب ایران، نقطه داغ سرطان معده
دکتر ملک زاده در بخش دیگر سخنرانی خود در کنگره پیشگیری از سرطان در کشورهای در حال توسعه در چین، به شیوع سرطان معده در ایران و علل آن پرداخت.
وی سرطان معده را شایعترین سرطان در مردان ایرانی نام برد و گفت: همچنین ۲۲ درصد سرطان ها در ایران به سرطان معده اختصاص دارد و بیشترین میزان بروز استاندارد شده سنی سرطان معده در شمال غرب ایران ( آذربایجان و اردبیل) رخ می دهد و این منطقه، نقطه داغ سرطان معده در ایران است. سرطان معده در مردان، بسیار شایعتر است؛ به طوریکه سالانه ۱۰ هزار مورد جدید سرطان معده در مردان ایرانی بروز پیدا می کند که ۸ هزار مورد آن به مرگ می انجامد.
وی با اشاره به نتایج مطالعه ۱۰ ساله در شمال غرب ایران با هدف شناسایی علل شیوع بالای سرطان معده در این منطقه، شایع ترین سرطانها در بین مردان اردبیل را نیز به ترتیب شامل سرطان معده، با ۵۱ درصد، مری ۱۵.۴۲، ریه ۷، روده بزرگ ۷.۸۶ ، سرطان مثانه ۷.۵۹ درصد و در میان زنان اردبیل را شامل سرطان معده، ۲۵.۴۲ درصد، مری ۱۴.۳۶ درصد، پستان ۷.۶۰ درصد، روده بزرگ ۶ و ریه ۳.۵۹ درصد اعلام کرد.
معاون تحقیقات وزیر بهداشت، از عفونت با هلیکوباکتر پیلوری، سابقه خانوادگی، مصرف سیگار، مصرف قلیان، مصرف تریاک، مصرف زیاد نمک به عنوان مهمترین عوامل میزان بالای بروز سرطان معده در اردبیل بر اساس این مطالعه، نام برد و گفت: مصرف بالای سبزیجات خام، مصرف میوه ها و مصرف ماهی تازه از عوامل محافظتی در برابر سرطان معده هستند.
میزان بروز سرطان کاردیای معده در اردبیل بالاتر از کشورهای اروپایی و آمریکا
دکتر ملک زاده در ادامه، میزان بروز سرطان کاردیای معده (قسمت فوقانی معده) در منطقه اردبیل را نیز بسیار بالاتر از گزارشهای موجود در کشورهای اروپایی، آمریکا، ژاپن و کره اعلام کرد و از چاقی، بیماری ریفلاکس معده، هیلکوباکتر پیلوری ، رژیم غذایی و سابقه خانوادگی به عنوان مهمترین عوامل خطر بروز سرطان کاردیای معده نام برد و در مجموع، مهمترین راهکار کاهش بروز سرطان معده را پیشگیری و تشخیص آن در مراحل اولیه دانست.
سرطان معده بر اثر ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری تا ۴۰ سال دیگر جزو بیماری های نادر می شود
مجری مطالعه کوهورت گلستان در جمع محققان سرطان شناسی در چین به واکسن موثر هلیکوباکترپیلوری اشاره کرد و گفت: ما باید برای دستیابی به واکسن موثر علیه این باکتری هنوز صبر کنیم. حتی با تولید این واکسن، واکسینه شدن کامل افراد در برابر عفونت هلیکوباکتر پیلوری و ریشه کنی سرطان معده به علت ابتلا به این باکتری، ۴۰ سال طول خواهد کشید؛ درحالیکه هم اکنون منحنی ابتلا به سرطان معده بر اثر این باکتری در حال نزول است و تا ۴۰ سال دیگر بیماری سرطان معده جزو بیماریهای نادر خواهد بود.
پیشگیری از سرطان نیازمند مدلهای همگانی تر با همکاری های بین المللی است
رییس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد علوم پزشکی تهران، از ریشه کنی بیماری و نظارت هدفمند به عنوان دو رویکرد اساسی در مبارزه با سرطان نام برد و تصریح کرد: بیشتر مدلهای ارائه شده در مطالعات اپیدمیولوژی سرطان مربوط به افرادی است که در شمال آمریکا و اروپا زندگی می کنند که تنها یک درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دهند. درحالیکه ما برای دستیابی به مدلهای توسعه یافته تر و همگانی تر نیاز به همکاری های علمی بیشتر داریم.
تاثیر مصرف آسپرین در پیشگیری از سرطان و افزایش طول عمر مبتلایان
دکتر ملک زاده در ادامه سخنان خود، به تاثیر مصرف آسپرین در پیشگیری از سرطان اشاره کرد و گفت: تحقیقات نشان داده است که مصرف آسپرین تا ۸۰ میلی گرم در روز برای افراد بالای ۵۰ سال خطر بروز بسیاری از سرطانها از جمله سرطان های گوارشی را کاهش و طول عمر بیماران سرطانی را نیز افزایش می دهد. هر چند توصیه می شود پزشکان باید به دنبال نظارت در این زمینه نیز باشند.
ایجاد زیرساختهای بسیار مهم با اجرای مطالعه کوهورت گلستان/درمان اکثر سرطانها تا ۱۵ سال آینده با تشخیص زودهنگام
معاون تحقیقات وزیر بهداشت در پایان سخنان خود گفت: اجرای مطالعه کوهورت گلستان، باعث ایجاد زیرساختهای بسیار مهم و کامل ، همراه با بیوبانک از نمونه های بیولوژیکی برای انجام مطالعات علمی آینده شده است. همچنین استفاده از نتایج این پژوهش موجب تشخیص زودتر سرطان مری و معده و سایر بیماری های مزمن شده و قطعا هزینه های درمانی را کاهش خواهد داد. مطالعات کوهورت چشم اندازی ایده آل برای پیشگیری از سرطانها در جهان هستند و ما امیدواریم بتوانیم در ایران تا ۱۵ سالها آینده اکثر سرطان ها را با تشخیص زودهنگام درمان کنیم.
به گزارش دیده بان علم، مطالعه بزرگ کوهورت گلستان، نخستین مطالعه کوهورت آینده نگر بر پایه جمعیت بالای ۲۰ هزار نفر تحت پوشش و با مدت پیگیری بالای ۱۰ سال در آسیای غربی و مرکزی بوده است که برای تعیین میزان تماس افراد با عوامل خطر سرطان و پیگیری دقیق آنها به اجرا درآمده است. این مطالعه همچنین بزرگترین مطالعه کوهورت در خاورمیانه و شمال آفریقاست.
انتهای پیام