- دیده بان علم ایران – Iran Science Watch - https://didehbanelmiran.ir -

شتاب تولید «علم برتر» ایران را باید با ترکیه سنجید؟

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) ضمن مقایسه آمار تولید علم کمی و کیفی ایران و ترکیه گفت: اطلاعات مستخرج از پایگاه استنادی آی.اس.آی تا چهارم تیر ماه امسال نشان می‌دهد که تولید علم برتر (پراستناد) ایران مرتبا در حال افزایش است.

به گزارش دیده‌بان علم ایران دکتر محمدجواد دهقانی اظهار داشت: به طور میانگین از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۵ هر سال حدود دو میلیون مدرک در پایگاه وب آو ساینس تامسون رویترز (آی.اس.آی) نمایه شده اند.

وی افزود: در مجموع از سال ۲۰۰۶ تاکنون بیش از ۵/۲۱ میلیون مدرک در آی.اس.آی نمایه شده است که از آن تحت عنوان تولید علم نام برده می‌شود. از این میزان حدود ۱۹ میلیون مدرک در معتبرترین مجلات بین‌المللی منتشر شده و ۴٫۵ (چهار و نیم) میلیون نیز در معتبرترین کنفرانس ها ارایه شده اند.

دهقانی خاطرنشان کرد: از این تعداد مدرک ۱۲۶ هزار و ۴۲۹ مورد مقالات برتر (پراستناد) هستند که آن را تولید علم برتر می‌نامند.

سرپرست ISC با اشاره به این که استنادها در دنیای علم مهمترین عامل مرجعیت علمی هستند، گفت: استنادها بیانگر میزان استفاده از علم تولید شده هستند و هر قدر مقدار استنادها بیشتر باشد، به آن معنی است که میزان اثرگذاری آن علم بیشتر است. مقالات پراستناد هر چند تحت عنوان مقالات یک درصد برتر نیز شناخته می‌شوند، اما ارقام نشان می دهند که سهم این مقالات از کل مدارک دنیا کمتر از یک درصد است.

دهقانی با ذکر این مطلب که سهم ایران از مقالات پراستناد دنیا مرتبا در حال افزایش است، گفت: در سال ۲۰۰۶، تنها سه دهم درصد از مقالات پراستناد دنیا را تولید کردیم، اما این رقم در سال ۲۰۱۵ به ۱٫۵ درصد و در سال ۲۰۱۶ به ۲٫۲ درصد می‌رسد.

وی ادامه داد: برخلاف ایران، سهم ترکیه از پراستنادترین مقالات دنیا به طور مرتب در حال کاهش است؛ سهم ترکیه از مقالات پراستناد بین المللی از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ روند رو به رشد داشت و از ۰٫۶ درصد به ۱٫۱ درصد رسید. اما در سال ۲۰۱۰ این رقم به ۰٫۹ درصد رسید و در سال ۲۰۱۶ سهم ترکیه از مقالات پراستناد دنیا ۰٫۹ درصد بود.

دهقانی افزود: مقایسه تعداد مقالات پراستناد ایران و ترکیه نشان می‌دهد که سهم ایران از مقالات پراستناد به سرعت در حال افزایش است و ترکیه را از سال ۲۰۱۳ پشت سرگذاشته است.

وی ادامه داد: در سال ۲۰۱۲ تعداد مقالات پراستناد ترکیه ۱۲۷ مورد و ایران ۱۰۹ مورد بود، اما در سال ۲۰۱۳ سهم ایران به ۱۵۶ مورد رسید و سهم ترکیه هر چند به ۱۴۸ مورد افزایش یافت، اما بعد از ایران قرار گرفت. ایران درسال ۲۰۱۴ تعداد ۱۹۱ مقاله پراستناد تولید کرد، اما تعداد مقالات ترکیه به ۱۶۱ مورد رسید. در سال ۲۰۱۵ دوباره تعداد مقالات پراستناد ایران افزایش یافت و به ۲۲۷ مورد رسید، اما در این سال تعداد مقالات پراستناد ترکیه کاهش یافت و به ۱۵۲ مورد رسید.

دهقانی با اشاره به این که پایگاه استنادی آی.اس.آی همیشه به ارایه مقالات پراستناد در ۱۰ سال اخیر می پردازد، گفت: اگر به سهم تولید علم کشورهای مختلف دنیا از مقالات پراستناد و سهم آنها از کل تولید علم دنیا در فاصله سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ بنگریم واقعیت های جالبی پدیدار می شود.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام با ذکر این نکته که آمریکا ۲۷ درصد از علم دنیا را تولید می‌کند و از این لحاظ جایگاه نخست دنیا را در اختیار دارد، گفت: این کشور ۵۱ درصد از مقالات پراستناد دنیا را تولید می‌کند بنابراین تقریبا دو برابر سهم تولید علمش مقاله پراستناد تولید می‌کند.

دهقانی افزود: انگلیس حدود ۶ درصد علم دنیا و حدود ۱۴ درصد مقالات پراستناد دنیا را تولید کرده است. سهم مقالات پراستناد این کشور نیز بیش از دو برابر سهم تولید علم این کشور است. چین حدود ۱۲ درصد علم دنیا و حدود ۱۳ درصد از مقالات پراستناد دنیا را تولید کرده است. آلمان ۶ درصد علم دنیا و ۱۲ درصد از مقالات پراستناد دنیا را تولید می کند. فرانسه حدود ۴ درصد علم دنیا و ۸ درصد مقالات پراستناد دنیا را تولید می‌کند.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: براساس تعداد مقالات در فاصله سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ رتبه ایران ۲۲ و رتبه ترکیه ۱۸ خواهد بود، اما از نظر تعداد مقالات پراستناد و به عبارت دیگر کیفیت مقالات تولید شده برای دو کشور وضعیت متفاوت است.

دهقانی ادامه داد: بر این اساس، رتبه ایران ۳۵ و رتبه ترکیه ۳۳ است. ترکیه حدود ۱٫۵ درصد از علم دنیا را تولید کرده، اما حدود ۰٫۹ درصد از مقالات پراستناد دنیا در این دوره زمانی را به خود اختصاص داده است. در همین فاصله زمانی ایران حدود ۱ درصد از علم دنیا را تولید کرده است و حدود ۰٫۸ درصد از مقالات پراستناد دنیا را به خود اختصاص داده است.

دهقانی افزود: هم اکنون در سال ۲۰۱۶ ایران از لحاظ کمیت تولید علم در پایگاه آی.اس.آی از ترکیه پیشی گرفته است. ایران تا تاریخ ۴ تیر ماه ۹۵ ، تعداد ۱۵ هزار و ۸۵۲ مدرک و ترکیه تعداد ۱۵ هزار و ۳۵۸ مدرک تولید کرده است. هر چند اطلاعات سال ۲۰۱۶ هنوز کامل نشده است، اما سهم تولید علم ایران نسبت به سال گذشته افزایش یافته و از ۱٫۵ درصد در سال ۲۰۱۵ به ۱٫۸ درصد در سال ۲۰۱۶ رسیده است.

وی با اشاره به اینکه نقش دانشگاه های کشور در تولید مقالات پراستناد با یکدیگر متفاوت است، گفت: دانشگاه شریف در دوره زمانی ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ بیشترین تعداد مقالات پراستناد را تولید کرده است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: دانشگاه شریف ۹۵ مقاله پراستناد در معتبرترین مجلات بین المللی منتشر کرده است. دانشگاه تهران با تولید ۸۳ مقاله بعد از دانشگاه شریف قرار دارد. دانشگاه صنعتی امیرکبیر، صنعتی اصفهان، پژوهشگاه دانش های بنیادی، علم صنعت ایران، تربیت مدرس، علوم پزشکی تهران، دانشگاه شیراز، تبریز و فردوسی مشهد به ترتیب رتبه های بعدی را به خود اختصاص داده اند. این دانشگاه ها به ترتیب ۸۰، ۸۰، ۶۱، ۵۹، ۵۶، ۵۴، ۳۸، ۳۷ و ۳۲ مقاله پراستناد تولید کرده اند.

انتهای پیام