با موافقت «موسسه بین‌المللی کاکرین» (Cochrane Collaboration) مرکز «کاکرین ایران» تحت پوشش موسسه ملی توسعه تحقیقات علوم پزشکی ایران (نیماد)، صبح امروز طی مراسمی در دانشگاه علوم پزشکی ایران، با حضور دکتر هاشمی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دکتر ملک‌زاده، معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت، راه‌اندازی شد.
به گزارش خبرنگار دیده‌بان علم ایران، «کاکرین» که در گذشته با نام «مؤسسه همکاری‌های کاکرین» شناخته می‌شد، یک شبکه مستقل جهانی متشکل از محققان، متخصصان، مدیران، بیماران و علاقه‌مندان به حوزه سلامت با ۳۷ هزار عضو از ۱۳۰ کشور دنیاست که در حال تولید و به اشتراک‌گذاری اطلاعات پزشکی قابل دسترس با همکاری یکدیگر هستند.
کاکرین کار خود را برای اولین بار به عنوان یک مؤسسه خیریه در انگلستان آغاز کرد. هدف از تاسیس این شبکه جهانی ۲۰ ساله، آن است که با جمع‌آوری و تحلیل بهترین شواهد پژوهشی به همه کسانی که علاقه‌مند به استفاده از اطلاعات با کیفیت بالا در تصمیم‌گیری‌های درمانی هستند، کمک کند تا نسبت به درمان خود آگاهانه تصمیم بگیرید. یک پزشک، یک پرستار، یک بیمار یا مراقب، یک پژوهشگر و یا حامی مالی پژوهش همگی می‌توانند مخاطبان این شبکه باشند.
بنیانگذاران کاکرین معتقدند، مستندات و مقالات این شبکه جهانی، یک ابزار قدرتمند برای ارتقای دانش و تصمیم‌گیری‌های سلامت مخاطبان است و در طول بیست سال گذشته، به تغییر شکل تصمیم‌گیری در حوزه سلامت بسیار کمک کرده است.
این شبکه جهانی مستقل از حمایت‌های مالی و سازمانی است و همکاران کاکرین شامل افراد برگزیده در زمینه تخصص‌های مختلف مانند علوم پزشکی، سیاست‌گذاری سلامت، روش تحقیق و حمایت از مصرف کننده و نیز شامل گروه‌های فعال در مراکز و مؤسسات دانشگاهی علوم پزشکی هستند.
هیچ مکان یا دفتر واحدی به نام «کاکرین» وجود ندارد و همکاران و گروه‌های کاکرین در سراسر دنیا مستقر هستند و عمده کار این مؤسسه به صورت آنلاین انجام می‌شود. هر گروه کاکرین به تنهایی یک «سازمان کوچک» با بودجه خود، وب‌سایت و حجم کاری است. همکاران کاکرین بر اساس علاقه، تخصص و یا منطقه جغرافیایی وابستگی سازمانی (affilliation) به یک گروه و در برخی موارد به چند گروه دارند.
همچنین تولید اطلاعات معتبر و قابل اعتماد، آزادانه و فارغ از منافع مادی و تجاری یک مسأله حیاتی برای کاکرین به شمار می‌آید.
در ایران، «کاکرین»، ابتدای سال ۲۰۱۷ میلادی (بهمن‌ماه سال ۱۳۹۵) راه‌اندازی شد تا با همکاری مؤسسه بین‌المللی «کاکرین» تصمیم‌گیری سلامت مبتنی بر شواهد در کشور ارتقا یابد.
کاکرین چشم انداز خود را جهانی معرفی کرده است تا به واسطه آن سلامت بهبود یافته و تصمیم گیری در خصوص سلامت و مراقبتهای مربوط به آن، به صورت آگاهانه و بر اساس ترکیب شواهد تحقیقاتی با کیفیت ، مرتبط و به روز انجام گیرد.
این شبکه جهانی ماموریت دارد تصمیم‌سازی آگاهانه بر مبنای شواهد در حوزه سلامت را از طریق تولید مرورهای سیستماتیک و سایر شواهد تحقیقاتی ترکیبی باکیفیت، مرتبط و در دسترس ترویج دهد. کار این موسسه به عنوان اطلاعات با کیفیت در زمینه اثربخشی مراقبتهای محک سلامت شناخته می‌شود.
علاوه بر تولید مرور سیستماتیک در فعالیتهای دیگر از جمله حمایت از تصمیم گیری مبتنی بر شواهد، ارائه آموزش تهیه مرور سیستماتیک کاکرین، توسعه روش‌شناسی، آماده‌سازی مرورها و ترجمه آنها از انگلیسی به زبانهای مختلف دنیا فعالیت می‌کند.
این شبکه در نظر دارد مطابق کنفرانسهای سالانه گذشته، کنفرانس سال ۲۰۱۷ خود را در کیپ تاون آفریقای جنوبی برگزار کند. کنفرانس ۲۰۱۶ در سئول کره جنوبی برگزار شد.
شبکه جهانی «کاکرین» بر این باور است که مراقبت موثر بر سلامت از طریق مشارکت همسان محقق، ارائه دهنده خدمت، پزشک و بیمار ایجاد می‌شود.
آگاهی از تولید و تاثیر مداخله دارو بر اساس بهترین شواهد
مرورهای کاکرین به اعتقاد این شبکه منحصر به فرد هستند چرا که توسط افراد علاقه‌مند به اثرات مراقبت سلامت تهیه می‌شوند و به هر فرد علاقه‌مند در این زمینه هم مرتبط هستند. بدین ترتیب ارائه کنندگان مراقبتهای سلامت می‌توانند بر اساس بهترین شواهد موجود برای تولید یک داروی خاص سرمایه گذاری کنند. پزشکان می‌توانند تاثیر یک مداخله در یک زمینه بالینی خاص را پیدا کنند. بیماران و سایر مصرف کنندگان مراقبتهای سلامت می‌توانند خطرات و مزایای بالقوه درمان خود را ارزیابی کنند.
کاکرین چگونه کار می‌کند؟
وابستگی سازمانی همکاران کاکرین از طریق گروه‌های کاکرین گروه‌های مروری مرتبط با موضوعات سلامت، شبکه‌های موضوعی، گروه‌های مرتبط با روش‌شناسی مرورهای ساختارمند و مراکز منطقه‌ای شکل می‌گیرد.
برنامه راهبردی ۲۰۲۰ کاکرین
کاکرین به منظور مدیریت بهتر سازمانی برنامه راهبردی تا سال ۲۰۲۰ خود را تهیه کرده تا انطباق فعالیتهای خود با موارد اولویت‌دار را بهتر مورد پایش قرار دهد.
شبکه مصرف کنندگان (Consumer Network) «کاکرین» برای مصرف‌کنندگان (عمدتا بیماران) شبکه گسترده‌ای از اطلاعات و یک مجمع را فراهم می‌آورد. همچنین یک نقطه ارتباطی برای گروه‌های مصرف‌کننده در سرتاسر جهان به شمار می‌رود.
کاکرین در ایران
«مرکز کاکرین ایران» نیز در مؤسسه ملی توسعه تحقیقات علوم پزشکی ایران (نیماد) در خردادماه ۹۶ راه‌اندازی شد تا با همکاری موسسه بین‌المللی کاکرین، به مرور ساختارمند اطلاعات مربوط به سلامت ایران کمک کند.
ایجاد سنگ بنای حمایت از رویه‌های مبتنی بر شواهد در ایران و منطقه
به گزارش خبرنگار دیده‌بان علم ایران ، دکتر قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مراسم راه‌اندازی مرکز کاکرین ایران گفت: این مرکز یک فرصت مغتنم برای محققان ایرانی به شمار می‌رود تا مشارکتی مستقیم در تولید و انتشار دانش کاکرین داشته باشند.
وی افزود: شبکه جهانی کاکرین سنگ بنای حمایت از رویه‌های مبتنی بر شواهد را در ایران و منطقه خواهد گذاشت و این موضوع با توجه به حضور همه جانبه هزاران دانشمند جوان با استعداد ایرانی در سراسر کشور از اهمیت زیادی برخوردار است و حضور رسمی کاکرین در ایران به گسترش پیامهای کاکرین کمک خواهد کرد.
وزیر بهداشت گفت: کسانی که در حوزه پزشکی با محصولات کاکرین آشنایی دارند می‌دانند چه قدر اثرات آن برای محققان و پزشکان مطلوب و اطمینان‌بخش بوده تا پاسخ سوالاتی که چندین دهه دهان به دهان در گردش بوده را بیابیم.
وی تأکید کرد: کاکرین در فرایند تصمیم‌سازی در درمان بیماری‌ها کمک زیادی کرده و مقالات مناسبی را در دسترس دانشمندان قرار داده است.
هاشمی اظهار کرد: دسترسی دانشمندان به این مقالات توانسته است زمینه ارائه خدمات بهتر اعم از تشخیصی و درمانی را فراهم کند.
وی اظهار امیدواری کرد که با بهره گیری از این مجموعه بتوان در تصمیم سازی برای حوزه درمان اقدامات جدی‌تری صورت داد.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اظهار امیدواری کرد که با بهره گیری از این مجموعه علاوه بر این که در تشخیص و درمان بیماری موفق تر عمل شود، بتوان زمینه مناسب برای حفظ و ارتقای علمی محققان فراهم شود.
حامی پیشگام در مراقبتهای سلامت مبتنی بر شواهد بالینی در ایران
همچنین دکتر رضا ملک‌زاده ، معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت در این مراسم ضمن ابراز خرسندی از راه‌اندازی کاکرین در ایران اظهار داشت: هم اکنون فرصتی به دست آمده تا شواهد کاکرین در دسترس ایرانیان قرار گرفته و مفید واقع شود ؛ این مرکز به طور قطع حامی پیشگام در مراقبتهای مربوط به سلامت مبتنی بر شواهد در ایران خواهد بود.
ملک‌زاده یکی از مزایای همکاری با کاکرین را ارتقای گزارش‌های علمی دانست و گفت: این فعالیت‌ها می‌تواند به ارتقای کیفیت گزارش‌های علمی کمک کند و در بهبود فعالیتهای علمی و تحقیقاتی در کشور نقش موثری داشته باشد.
وی تحقیقات قابل اعتماد، تصمیم گیری آگاهانه و ارائه خدمات بهتر را از جمله مزایای مشارکت و همکاری با کاکرین اعلام کرد و گفت: در قالب این طرح، محققان ایرانی علاوه بر همکاری با محققان دنیا می‌توانند از تکرار در موضوعات تحقیقاتی جلوگیری کرده و دسترسی خود را به مقالات و منابع علمی معتبر دنیا افزایش دهند.
ملک‌زاده در ادامه، با اشاره عضویت ۳۷ هزار محقق از بیش از ۱۳۰ کشور در قالب ۵۰ گروه تحقیقاتی و ۱۷ گروه متدولوژی با موسسه بین‌المللی کاکرین گفت: در خاورمیانه تنها ایران با این موسسه همکاری می‌کند، البته بحرین نیز در گذشته با این موسسه همکاری داشت؛ اما در حال حاضر غیرفعال شده است.
ملک‌زاده با اشاره به اینکه موسسه بین‌المللی کاکرین شش دیتابیس بزرگ دارد، اظهار کرد: این موسسه تا سال ۲۰۱۶، هفت هزار و ۱۳۳ تحقیق مروری داشته است. از طرفی میزان استفاده از کاکرین در جهان افزایش یافته است؛ به‌گونه‌ای که در سال ۲۰۱۶ شاهد افزایش ۷۵ درصدی استفاده از دستاوردهای مربوط به کاکرین بوده‌ایم.
معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت ادامه داد: در واقع در سال ۲۰۱۶، ۴۱۷ تحقیق تهیه، ۳۸۰ تحقیق به‌روز شده و ۴۴۳ پروتکل نوشته شده است.
وی در ادامه با بیان این که از ۱۵ سال گذشته علاقه‌مند به راه‌اندازی مرکز کاکرین در ایران بودیم، گفت: از سال ۲۰۱۵ مذاکرات در این خصوص به صورتی جدی‌تر دنبال و توانایی‌های ایران نیز ذکر شد که خوشبختانه از امروز به صورت رسمی مرکز کاکرین ایران آغاز به کار کرد.
دکتر حقدوست، مدیر مرکز کاکرین ایران نیز طی توضیحاتی درباره ضرورت راه‌اندازی این شبکه، گفت این مرکز، پشتیبانی متدولوژیک، خدمات مشاوره و نظارت را ارائه می‌کند و فرصت بسیار مناسبی برای محققان و مصرف‌کنندگان سلامت در ایران است و از اهمیت زیادی برای ایران و منطقه برخوردار است.
به گفته وی، این مرکز، پشتیبان تولید و انتشار بهترین اظلاعات در دسترس سلامت و مراقبتهای مربوط به سلامت برای متخصصان و بیماران در سراسر دنیاست.
ایران رهبر منطقه‌ای در تحقیقات علمی است
«مارک ویلسون» مدیر اجرایی شبکه جهانی کاکرین نیز در پیامی ضمن ابراز خرسندی از راه‌اندازی این شبکه در ایران گفت: با افتخار، افتتاح مرکز کاکرین ایران که موجب تعمیق و گسترش دامنه کاری دستیابی به اهداف و تاثیر فعالیت کاکرین خواهد شد را اعلام و از پشتیبانی و حمایت فوق‌العاده موسسه نیماد در راه‌اندازی این مرکز تقدیر می‌کنم.
وی افزود: ایران یک رهبر منطقه‌ای در تحقیقات علمی است و من مطمئم «کاکرین ایران» به محققان ایرانی متخصصان بالینی و سیاستگذاران کمک خواهد کرد تا به تولید و استفاده از شواهدی بپردازند که نقش مهمی در پیامدهای موثر در تصمیم‌گیری سلامت دارند.
انتهای پیام