جمعه، ۱۰ فروردین، ۱۴۰۳ | Friday, 29 March , 2024

استدلال مدعیان سلامت کامل گياهان تراريخته چیست؟

نسخه قابل پرینت
کد خبر:5716
سه شنبه، ۲۶ مرداد، ۱۳۹۵ | 18:35

استدلال مدعیان سلامت کامل گياهان تراريخته چیست؟

مخالفان محصولات تراریخته در تبلیغات منفی ای که علیه تولید این محصولات در کشور به راه انداخته اند از «مخاطرات احتمالی»!! آنها ابراز نگرانی می‌کنند؛ بی آن که سند و مدرکی برای ادعاهای خود داشته باشند. در مقابل، دانشمندان معتقدند محصولات تراریخته نه تنها از مخاطرات و آلودگی‌های مورد ادعا مبرا هستند که در مقایسه با محصولات غیرتراریخته، ایمن تر و سالم‌تر هستند.

به گزارش دیده بان علم ایران، پايگاه آگاهي بخشي عمومي توليدات تراريخته (پآت) در یادداشت ذیل با اذعان به منطقی بودن دغدغه های مطرح در خصوص وجود باقيمانده مواد شيميايي کشاورزي در محصولات غذايي و همچنین نقطه نظرات برخي از محققان، دانشمندان و مردم نسبت به اثرات سميت احتمالي بي‌تي بر بدن انسان در اثر مصرف طولاني مدت يا ايجاد مشکل سوء هاضمه براي افراد حساس به لکتين تاکید کرده که با توجه به تجربه دويست ساله اعتماد به فنآوريهاي نو که نشان داده اثرات نامطلوب اين فناوري ها بر سلامت انسان، محيط زيست و تنوع زيستي، نه در کوتاه مدت، که گاه پس از گذشت چند دهه پديدار شده، مهندسان ژنتيک، خود به عنوان بخشي از جامعه بشري اين دغدغه را به طور کامل، وارد و محترم شمرده اند و با ارائه و انجام سه اقدام عملي، هرگونه نگراني نسبت به اثرات سوء احتمالي سموم حشره کش طبيعي موجود در گياهان تراريخته مقاوم به آفات بر سلامتي مردم را رفع کرده اند.

«اسم سم که برده مي شود، انسان بی اختیار احساس خطر مي کند. سبزيجات، ميوه‌ها، غلات، بقولات و تمام مواد غذايي با منشا گياهي که استفاده مي کنيم از منابعی هستند که ممکن است مقادير مختلفي از انواع سموم با قابليت ايجاد مسموميت حاد يا مزمن را به همراه داشته باشند. بخش مهمي از سموم موجود در محصولات گياهي، باقيمانده مواد شيميايي کشاورزي هستند.

کشاورزان به طور معمول در روند کشاورزي خود از کودهاي شميايي، مواد تنظيم کننده رشد، سموم مختلف جونده کش، حشره کش، قارچ کش و ساير مواد شميايي استفاده مي کنند. مقداري از اين مواد شيميايي که غالبا براي انسان سم محسوب مي شوند، در محصولات کشاورزي باقي مي ماند و به دست مصرف کننده مي رسد. اثرات باقيمانده سموم موجود در مواد غذايي بر سلامت مصرف کننده بسيار جدي خواهد بود. اينکه يک محصول کشاورزي تا چه حد به اين سموم آغشته باشد، به عوامل مختلفي نظير ويژگي هاي اخلاقي، اجتماعي، مالي و سطح سواد کشاورزاني که آن محصولات را پرورش مي دهند و همچنين انواع آفات و بيماريهاي گياهي موجود در مناطق پرورش اين محصولات بستگي دارد. در حال حاضر وجود باقيمانده مواد شيميايي کشاورزي در محصولات غذايي و راهکارهاي حذف و کاهش آن، يکي از مهمترين دغدغه هاي وزارت کشاورزي و نظام بهداشت و سلامت کشور مي باشد. در بين انواع محصولات کشاورزي، محصولات ارگانيک به شرط آنکه واقعا ارگانيک باشند، فاقد هرگونه باقيمانده مواد شيميايي کشاورزي بوده و از اين لحاظ بسيار سالم هستند. همچنين گياهاني که با استفاده از روشهاي اصلاحي کلاسيک و يا با استفاده از مهندسي ژنتيک (تراريخته) براي مقاومت به آفات يا بيماري هاي مهم گياهي اصلاح شده اند، داراي مقدار بسيار کمتري باقيمانده سموم کشاورزي در محصولات خود هستند، زيرا اين گياهان نياز به سم پاشي ندارند.

بخش مهم ديگري از سموم موجود در محصولات گياهي، منشاء طبيعي داشته و حاصل از آلودگي هاي ثانويه هستند:

گياهان زراعي و باغي و ميوه ها و دانه هاي آنها در محيط مزرعه يا باغ به طور مرتب توسط عوامل ميکروبي باکتريايي يا قارچي (کپک ها) آلوده مي شوند. بعضي از اين عوامل ميکروبي به عنوان عامل بيماريزا در گياهان شناخته مي شوند و چون باعث خسارت به کشاورز يا باغدار مي شوند، بر عليه آنها سم پاشي انجام مي شود. گروه ديگري که به اصطلاح فرصت‌طلب شناخته مي شوند، خسارت اقتصادي از لحاظ مقدار و کيفيت ظاهري به محصول وارد نمي کنند و کشاورزان و باغداران معمولا اهميتي به اين نوع آلودگي ها نمي دهند. اين گونه آلودگي ها به ويژه اگر از نوع کپکي باشند، باعث توليد سموم طبيعي بسيار خطرناکي در محصولات کشاورزي مي شوند. همه ما حداقل يکبار، طعم کپک و يا شيرابه نامطبوع آلودگي باکتريايي را در زمان خوردن سبزيجات، ميوه يا آجيل در دهان خود حس کرده ايم. اتحاديه اروپا حد مجاز بسياري از سموم طبيعي در محصولات وارداتي را صفر و يا نزديک به آن اعلام مي‌کند. گاهي اوقات هم ممکن است سم موجود در محصولات کشاورزي ناشي از آلودگي باکتري يا کپک نباشد، بلکه از خود محصول باشد. معمولا اين اتفاق زماني رخ مي دهد که محصول در شرايط استاندارد نگهداري يا فرآوري نشده باشد. به عنوان مثال، سيب زميني اگر در معرض نور خورشيد قرار بگيرد، سبزرنگ مي شود. اين لکه هاي سبز داراي مقدار زيادي سولانين هستند که يک سم سرطانزاي شناخته شده است. وجود اين گونه از سموم در محصولات غذايي بستگي به کيفيت مزرعه، باغ و انبار دارد.

اگر يک محصول کشاورزي در يک مزرعه يا باغ باکيفيت و استاندارد توليد شود و در شرايط استاندارد و مطمئن نگهداري، حمل و نقل و فرآوري شود، مقدار سموم طبيعي در آن بسياز ناچيز خواهد بود. همچنين، گياهاني که با استفاده از روشهاي اصلاحي کلاسيک و يا با استفاده از مهندسي ژنتيک (تراريخته) براي مقاومت به آفات يا بيماري هاي مهم گياهي و يا افزايش کيفيت انبارماني، اصلاح شده اند، داراي مقدار بسيار کمتري باقيمانده سموم طبيعي در محصولات خود هستند، زيرا اين گياهان کمتر مورد حمله عوامل فرصت‌طلب قرار مي گيرند.

در بين انواع محصولات کشاورزي، محصولات ارگانيک به دليل آنکه در فرايند توليد آنها از سموم ضد حشره و قارچ استفاده نمي شود، ممکن است بيشترين مقدار سموم طبيعي را در خود داشته باشند و بدين لحاظ بسيار ناسالم باشند.

محصولات تراريخته به چه نوعي از مواد سمي آلوده اند؟

گياهان تراريخته در وجود يا عدم وجود باقيمانده مواد شيميايي کشاورزي و همچنين سموم طبيعي ناشي از آلودگي هاي ثانويه، با ساير گياهان زراعي و باغي اعم از اصلاح شده يا اصلاح نشده تفاوتي ندارند. تازه اگر يک گياه تراريخته، مقاوم به آفات يا بيماريهاي گياهي باشد، محصول آن در شرايط مشابه داراي آلودگيهاي سمي بسيار کمتري نسبت به محصولات معمولي خواهد بود. آنچه که در حوزه وجود سموم در محصولات، برخي گياهان تراريخته (نه همه ي آنها) را مورد سئوال و ابهام قرار مي دهد، موضوع وجود سموم حشره کش طبيعي است که در گياهان تراريخته مقاوم به حشرات توليد مي شوند. محققان مهندسي ژنتيک تحقيقات بسيار زيادي را به انجام مي رسانند تا يک ژن را در يک موجود پيدا کنند که اين ژن اثر قوي ضد آفت حشره داشته باشد، ولي باعث مسموميت انسان و ساير موجودات نشود. آنگاه آن ژن را با استفاده از روش هاي مهندسي ژنتيک به يک گياه زراعي يا باغي منتقل مي کنند. گياه تراريخته اي که در اينجا توليد مي شود، حاوي سم طبيعي ضد حشره آفت بوده و نياز به سم پاشي ندارد. مهندسان ژنتيک، اين توانايي را جزو يکي از مهمترين افتخارات فناوري خود به حساب مي آورند. آنها معتقدند که گياهان تراريخته مقاوم به حشره هم به اقتصاد کشاورز کمک شاياني مي کنند و هم حفظ سلامت مردم و تنوع زيستي را در پي دارند، زيرا باعث کاهش مصرف سموم شيميايي در محيط زيست مي شوند.

يکي از اين سموم، سم موسوم به بي‌تي است. انواع ژن بي‌تي وجود دارد که انواع پروتئين بي‌تي را توليد مي کنند. ژن توليد کننده بي‌تي را از يک باکتري بيماريزاي اختصاصي پروانه ها و سوسک ها به نام باسيلوس تورينجينسيس جداسازي کرده اند. اين ژن پس از انتقال به گياهان تراريخته، باعث توليد پروتئين بي‌تي در گياه مي شود. وقتي که نوزاد حشره آفت (کرم آفت) از گياه تغذيه مي کند، پروتئين بي‌تي موجود در مواد گياهي باعث مرگ کرم آفت شده و آن را از بين مي برد. بنابراين مزرعه گياهان تراريخته بي‌تي هيچ نيازي به استفاده از سموم شيميايي بر عليه آن آفت خاص ندارد. مهندسان ژنتيک معتقدند که بر اساس منابع علمي بسيار موثق، سم بي‌تي، هيچگونه سميتي براي حشرات غير از کرم پروانه و سوسک آفت ندارد و هيچگونه سميتي براي ساير موجودات اعم از خزندگان خونسرد تا انسان نيز ندارد. پروتئين بي‌تي زماني که همراه غذا توسط انسان بلعيده مي شود، مانند ساير پروتئين هاي موجود در غذا، هضم و جذب مي شود. آنها زماني که کسي سم بي‌تي را به سرطان و عقيمي در انسان ربط مي دهد، بسيار ناراحت و آشفته مي شوند و صدها مقاله علمي معتبر ارائه مي دهند که حاکي از سلامت و بي آزاري پروتئين بي‌تي براي انسان است.

يکي ديگر از ژن هايي که براي توليد گياهان تراريخته مقاوم به حشره استفاده مي شود، ژن لکتين است. انواع ژن لکتين وجود دارد که انواع پروتئين لکتين را توليد مي کنند. ژن لکتين پس از انتقال به گياهان تراريخته، باعث توليد پروتئين لکتين در گياه مي شود. وقتي که حشره آفت از گياه تغذيه مي کند، دچار سوء هاضمه مي شود و گياه را ترک مي کند. بنابراين مزرعه گياهان تراريخته لکتين نيز نيازي به استفاده از سموم شيميايي بر عليه آن آفت خاص ندارد. مهندسان ژنتيک در قبال ژن لکتين با مشکل کمتري مواجه هستند، زيرا ژن هاي لکتين منشا باکتريايي ندارند، بلکه عموما از گياهاني نظير حبوبات جداسازي مي شوند و با استفاده از مهندسي ژنتيک به گياهان ديگر منتقل مي شوند. ممکن است شما در بررسي منابع علمي ژن هاي ديگري را نيز پيدا کنيد که براي توليد گياهان تراريخته مقاوم به آفات حشره استفاده شده باشند. لطفا توجه داشته باشيد که استفاده از ساير ژنها غير از بي‌تي و لکتين، تا کنون در گياهان تراريخته تجاري محقق نشده است.

با اين حال، برخي از محققان، دانشمندان و مردم، نسبت به اثرات سميت احتمالي بي‌تي بر بدن انسان در اثر مصرف طولاني مدت يا ايجاد مشکل سوء هاضمه براي افراد حساس به لکتين، نگران هستند. آيا نگراني آنها نابجاست؟ چاره چيست؟

اين نگراني نهادهاي مدني را نمي توان نابجا دانست. تجربه دويست ساله اعتماد به فنآوريهاي نو به بشر نشان داده است که اثرات نامطلوب اين فناوري ها بر سلامت انسان، محيط زيست و تنوع زيستي، نه در کوتاه مدت، بلکه گاهي پس از گذشت يک قرن پديدار شده است. لذا مهندسان ژنتيک، خود به عنوان بخشي از جامعه بشري، در سال هاي اخير اين دغدغه مردم را به طور کامل، وارد و محترم شمرده اند و با ارائه و انجام سه اقدام عملي، نگراني مردم نسبت به اثرات سوء احتمالي سموم حشره کش طبيعي موجود در گياهان تراريخته مقاوم به آفات بر سلامتي مردم را رفع کرده اند:

اقدام اول: مهندسان ژنتيک متعهد شده اند که اطلاعات ژن استفاده شده براي توليد گياه تراريخته مقاوم به آفت خود را به انضمام منبعي که ژن از آن استخراج شده است همراه با اطلاعات فني کامل گياه تراريخته را در اختيار مرجع صدور گواهي استاندارد قرار دهند. چنانچه مرجع صدور گواهي استاندارد ايمني زيستي پس از بررسي مستندات و انجام آزمايشات، گياه تراريخته آنها را به هر دليل مردود کند، آنگاه حق رهاسازي اين گياه تراريخته را به هيچ عنوان نخواهند داشت؛ لذا مهندسان ژنتيک براي آنکه حاصل عمر و سرمايه آنها هدر نرود، مجبور هستند که از مطمئن ترين ژن ها به لحاظ ايمني و سلامت براي تراريخته کردن گياهان خود استفاده کنند.

اقدام دوم: مهندسان ژنتيک پذيرفته اند که گياه تراريخته مقاوم به حشره را به گونه اي مهندسي کنند که پروتئين ضد حشره (با وجود تمام اطميناني که جامعه علمي نسبت به سلامت آن دارد) در بخش هاي خوراکي گياه توليد نشود.

مهندسان ژنتيک به راحتي قادر به انجام اين کار هستند. آنها گياه تراريخته را به گونه اي توليد مي کنند که پروتئين بي‌تي يا ژن لکتين اصلا در بخش هاي خوراکي آن توليد نشود. مثلا چون آفت موردنظر، فقط از ساقه و برگ گياه تغذيه مي کند، گياه تراريخته به نحوي مهندسي شده است که پروتئين بي‌تي فقط در ساقه و برگ آن توليد شود و دانه گياه که به مصرف خوراک انسان يا حتي دام مي رسد، فاقد پروتئين بي‌تي باشد. به عنوان مثال، نخستین گياه تراريخته ايراني در اواخر دهه ۹۰ ميلادي (حدود بيست سال قبل) توسط يک محقق ايراني توليد شد. اين گياه، يک برنج تراريخته بي‌تي براي مقاومت به آفت کرم ساقه خوار (مهمترين آفت برنج در شمال ايران) به نام برنج تراريخته طارم مولايي بود. جالب است بدانيد که محقق ايراني با فناوري مهندسي ژنتيک بيست سال قبل، اين برنج را به گونه اي توليد کرده بود که پروتئين بي‌تي به هيچ عنوان در دانه آن که به مصرف خوراکي انسان مي رسد، توليد نمي شد.

اقدام سوم: توليدکنندگان محصولات تراريخته مقاوم به حشره با وجود عمل به دو اقدام قبلي، پذيرفته اند که بر روي محصول خود برچسب تراريخته الصاق کنند. برچسب تراريخته بر روي محصول براي آن است که اگر فردي يا گروهي از مردم به هر دليل تمايل به استفاده از اين محصولات ندارد، اين حق را داشته باشد که اين محصولات را از قفسه فروشگاهها برندارند و به سراغ محصولات ديگر برود.

اکنون شما بايد پاسخ دهيد که آيا به راستي گياهان تراريخته و محصولات آنها آلوده به سموم خطرناک يا سرطانزا هستند؟»

انتهای پیام

مطالب مرتبط

کاشت درخت به یاد پایه‌گذار فقید بیوتکنولوژی کشاورزی ایران

رییس اداره نظارت و ارزیابی غذاهای ویژه: غیرتراریخته‌ها هیچ حسن و مزیتی نسبت به محصولات تراریخته ندارند

بیانیه مشترک انجمن های تخصصی حوزه علوم زیستی و کشاورزی در انتقاد از کارزار رسانه‌ای تحریف مصوبه اخیر مجلس

یافته جالب محققان ایرانی درباره تاثیر تشابهات ژنتیکی در انتخاب همسر

نظر دهید

* نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند

  1. مهتاب گفت:

    سلام
    شما خودتون رو بی طرف معرفی کردید اما من هر چی توی سایتتون گشتم مطلبی در مورد استدلال مخالفین کشت انبوه تراریخته در ایران چیزی ننوشتید در حالی که ۸ مطلب (وشاید بیشتر از ۸ تا) در دفاع از این محصولات در سایت شما موجوده . چرا؟
    این افراد از اساتید دانشگاه و بیوتکنولوژیست و ژنتیسین هستند و استدلال های خودشون رو دارن. شما باید اجازه بدید خواننده ها خودشون قضاوت کنند.

سرخط خبرها