«مریم میرزاخانی، استثنایی بود که به عدم بازگشت به ایران و فتح بزرگترین قله دانش ریاضی جهان بزرگترین خدمت را نه فقط به جامعه ریاضی جهان که به جامعه علمی و ریاضی ایران کرد.»
به گزارش خبرنگار دیده بان علم ایران، این اعترافی است که روزبه توسرکانی، دانش آموخته سال بالایی دکتری ریاضیات دانشگاه صنعتی شریف و همسفر مریم میرزاخانی در سفر تلخ اهواز می کند. او که روزگاری با اطمینان از عدم بازگشت مریم میرزاخانی به ایران او را از ادامه تحصیل در خارج نهی کرده بود امروز در مراسم بزرگداشت زنده یاد مریم میرزاخانی از او به عنوان یک استثنا یاد کرد که با رفتن از ایران، بزرگترین خدمت را به ایران کرد.
توسرکانی چند سالی بزرگتر از مریم میرزاخانی است و ورود مریم به دانشگاه صنعتی شریف مصادف با فارغ التحصیلی او از دوره کارشناسی ارشد ریاضی و پس از مدتی، ادامه تحصیل او در دوره دکتری ریاضی شریف است. او به عنوان یک شریفی سال بالایی، قطعا نگاهی متفاوت از اساتید و دوستان همدوره ای و هم سن و سال مریم به این نورچشمی تازه وارد دانشکده داشته است. دختری که از همان بدو ورود به دانشکده ریاضی همه از نبوغ فارغ العاده او در ریاضی سخن می گفتند و این همه تحسین و تعریف از یک دانشجوی سال اولی در دانشگاهی که عمده ورودی های آن از استعدادهای برتر و رتبه های یکی دو رقمی ماراتن کنکور هستند به واقع عجیب و رشک برانگیز است.
از توسرکانی که در سفر تلخ مریم میرزاخانی و نخبه های ریاضی شریف به مسابقات ریاضی اهواز هم که به مرگ ناباورانه جمعی از نخبه های جوان ریاضی دانشگاه انجامید همسفر او بوده خواسته اند که از خاطرات خود از مریم میرزاخانی بگوید و او از ناباوری و تردیدهایی می گوید که در ابتدای ورود مریم به دانشکده نسبت به تعریف و تمجیدهای دیگران نسبت به او داشته می گوید.
«اگر خاطرات خود را از دیگران مرور کنیم معمولا تصاویر خاصی از آنها به یاد می داریم که بی آن که بدانیم انرژی خاصی دارند. چند تصویر ماندگار از برخوردهایی که هیچ گاه فراموش نمی کنیم. یکی از تصاویری که از مرحوم میرزاخانی در ذهن من نقش بسته به اولین برخورد من با او به عنوان یک ریاضیدان بر می گردد. تصویری رعب آور از یک قدرت فوق العاده تحلیل ریاضی.»
توسرکانی افزود: «وقتی برای دکتری ریاضی به دانشگاه برگشتم وصف مریم میرزاخانی را به عنوان یک دانشجوی فوق العاده شنیده بودم که در همان ۱۹ سالگی مقاله ای مشترک با دکتر محمودیان، استاد دانشکده داشت. اولین برخورد ما هم در یکی از کلاسهای خاص دکتر محمودیان بود که در آن از دانشجویان دکتری تا المپیادی های دانشجوی لیسانس شرکت داشتند. دکتر محمودیان مساله ای را در کلاس مطرح کرد؛ البته نه از آن تیپ مساله هایی که بخواهد دانشجویان حل کنند بلکه منظورش این بود که دانشجویان به این قبیل مسائل فکر کنند. با این حال در کمال ناباوری خانم میرزاخانی این مساله را حل کرد و این اولین تصویر من از ایشان به عنوان یک ریاضیدان با قدرتی شگفت انگیز در تفکر است. همان جا بود که فهمیدم تعریفهایی که از او به عنوان یک موجود خارق العاده می شود اغراق نیست.»
وی خاطرنشان کرد: «ویژگی دیگری که از همان برخورد اول از خانم میرزاخانی به یاد دارم تواضع فوق العاده ایشان بود. برای یک ریاضیدان خیلی طبیعی است که وقتی مساله مهمی را حل می کند روابط و مسیری را که در حل مساله طی کرده به نظرش ساده بیاید و وقتی موقع توضیح راه حل کسی از او سوال می کند ناخوداگاه بگوید «این که خیلی ساده است» ولی مریم هنگامی که دکتر محمودیان از او خواست حل مساله را توضیح دهد یک بار هم جمله ای را به کار نبرد که به ما این حس منتقل شود که او می فهمد و ما نمی فهمیم. او کاملا مراقب بود که کسی مقابل او احساس کوچکی نکند.»
توسرکانی خاطرنشان کرد: «این روحیه تا پایان عمر مریم هر بار که در جریان سفرهای او به ایران و سخنرانی در دانشگاه شریف یا پژوهشگاه دانش های بنیادی توفیق شرکت در سخنرانی های او را داشتم کاملا بارز بود. آخرین بار در یک سخنرانی او در IPM(پژوهشگاه دانش های بنیادی) شرکت داشتم البته با توجه به تفاوت زمینه تخصصی ام با ایشان مطمئن بودم که چندان متوجه توضیحات ایشان نخواهم شد ولی ایشان با چنان مهارتی و با استفاده از ترسیم و توصیفات درباره کارهای خود که در بالاترین سطح ریاضی دنیا بود توضیح دادند که همه مستمعین کلیت مساله را درک کردیم. در دیدار آخر که اتفاقا بعد از موفقیتهای علمی درخشان بین المللی ایشان بود به وضوح متواضع تر شده بودند گویا نگران بودند که نکند موفقیتهای ایشان باعث شود تصور کنیم که در برخورد با ما خود را می گیرند لذا بیش از حد تواضع و احترام نسبت به تک تک حاضرین داشتند.»
توسرکانی، گریزی هم به سالها قبل زد زمانی که مریم میرزاخانی و دوستان همدوره ایش پس از فارغ التحصیلی از شریف برای آینده تحصیلی و علمی خود تصمیم گیری میکردند. «در آن موقع جلسه ای در دانشکده بود که بچه ها درباره تصمیمات خود صحبت می کردند یادم هست اکثر دانشجوها خیلی حرف نزدند ولی مریم میرزاخانی یکی، دو بار گفت «این که برای ادامه تحصیل به خارج برویم و بعد به ایران برگردیم برای کشورمان مفیدتر نخواهد بود؟» خیلی تلاش کردم با بیان تجربه دوستانی که به خارج رفته بودند آنها را متقاعد کنم که اگر در دانشگاه های خارجی ادامه تحصیل بدهند هیچ وقت به ایران بر نمی گردند و نمی توانند به کشور خدمت کنند و از لحاظ منافع ملی درست نیست که از ایران بروند. هنوز هم با این که تجربه خوبی از ماندن در ایران نداشته ام این باور را دارم ولی در مورد مریم میرزاخانی معتقدم که او یک استثنا است و خیلی خوب شد که از ایران رفت به ایران برنگشت. او اگر در ایران می ماند نهایتا چند دانشجوی خوب تربیت می کرد ولی او در فضای دانشگاه های بزرگ خارجی این امکان را پیدا کرد که از مرزهایی عبور کند که کسی تصورش را هم نمی کرد. او با ماندن در دانشگاه های آمریکا و کار در بالاترین سطح ریاضی دنیا که در خور او بود نه فقط به جامعه ریاضی دنیا که به جامعه ریاضی ایران خدمت خیلی خیلی بزرگی کرد.»
توسرکانی در ادامه به خاطره سقوط اتوبوس حامل نخبگان ریاضی دانشگاه صنعتی شریف به دره اشاره کرد. ۲۶ اسفند ماه ۱۳۷۶ اتوبوسی که دانشجویان تیم دانشکده ریاضی دانشگاه صنعتی شریف را از دانشگاه شهید چمران اهواز – محل برگزاری بیست و دومین دوره مسابقات ریاضی – به تهران می آورد در دره ای سقوط کرد که طی آن هفت نفر از دانشجویان و دو راننده اتوبوس کشته شدند. مریم میرزاخانی از بازماندگان این حادثه بود که جان هفت تن از دانشجویان نخبهٔ ریاضی شامل آرمان بهرامیان، رضا صادقی – برندهٔ دو مدال طلای المپیادجهانی – علیرضا سایه‌بان و علی حیدری، فرید کابلی، دکتر مجتبی مهرآبادی و مرتضی رضایی – دانشجوی دانشگاه تهران – را گرفت.
توسرکانی با تاکید بر این که برخلاف مطلبی که گاه مطرح میشه که مریم میرزاخانی تنها بازمانده این حادثه بوده از ۴۰ نفر سرنشین اتوبوس فقط ۹ نفر فوت کردند و بقیه با وجود آسیب های شدید کاملا بهبود یافتند، اظهار داشت: «وقتی صحبت از آن حادثه می شود ناخودآگاه به یاد همزاد مریم میرزاخانی به نام رضا صادقی می افتم که او هم یک دانشجوی فوق العاده نابغه بود که از دوران المپیاد همیشه با مریم رقابت داشت؛ اگرچه سبک کارش متفاوت بود ولی اگر زنده می ماند مطمئنا می توانست ریاضیدان بسیار بزرگی شود اگر چه مریم به قله ای رسید که فکر نمی کنم هیچ ریاضیدان دیگر ما بتواند از آن بالاتر برود.
وی خاطرنشان کرد: « چیزی که در سانحه سقوط اتوبوس برای ما خیلی جالب بود این که در شرایطی که تقریبا همه سرنشینان اتوبوس به شدت آسیب دیده بودند او حتی یک خراش هم برنداشته بود و برای همین بین بچه ها به شوخی به «ضد ضربه» معروف شده بود. واقعا کسی چه فکر می کرد مریم میرزاخانی که به او چنین لقبی داده بودیم در این سن کم از دنیا برود!»
دکتر توسرکانی در پایان خاطره دیگری از برخورد خود با دانش بالای مریم میرزاخانی نقل کرد.
وی گفت: « بعد از دکتری ایشان گاه در رسانه ها مطالبی درباره نبوغ بالای ریاضی مریم میرزاخانی و این که می تواند برنده عالی ترین مدال ریاضی جهان شود می شنیدم که آن را حمل بر اغراق گویی و بزرگنمایی معمول ایرانی ها درباره موفقیتهای علمی هموطنان می کردم تا این که زمانی که دنبال کارهای ادوارد ایتن، ریاضیدان برجسته در اینترنت جست و جو میکردم به یک رساله دکتری دانشگاه برکلی برخوردم که ابسترکت آن درباره یکی از روابط برگشتی بود که خانم میرزاخانی ارائه داده اند. از آن به بعد هر وقت صحبت از خانم میرزاخانی می شد با اطمینان می گفتم اعطای جایزه فیلدز به مریم میرزاخانی که یک پاراگراف مقاله اش موضوع یک رساله دکتری در برکلیمی شود، به هیچ وجه دور از انتظار نیست.
مریم میرزاخانی، استاد دانشگاه آکسفورد و تنها زن برنده مدال فیلدز – عالی ترین جایزه علمی رشته ریاضی – ۲۴ تیرماه پس از چند سال تحمل رنج بیماری سرطان در آمریکا درگذشت. پیکر ایشان در گورستانی در کالیفرنیا به خاک سپرده شده است.
در پی درگذشت زنده یاد میرزاخانی مراسم مختلف بزرگداشتی در غیاب پدر و مادرشان در تهران و شهرهای مختلف کشور برگزار شده بود تا امروز مراسم بزرگداشتی با حضور پدر و مادر و دیگر اعضای خانواده آن مرحوم در سالن اجتماعات مجتمع نیکوکاری رعد در تهران برگزار شد.
در این مراسم باشکوه که با حضور انبوه دوستان و علاقمندان آن مرحوم برگزار شد، علاوه بر اساتید و دانشگاهیان، برخی مسوولان دولتی و چهره های سیاسی از جمله معصومه ابتکار – معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده – دکتر صالحی – معاون رییس جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی ایران – دکتر ربیعی – وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی – مهندس معین فر – از وزرای دولت موقت -، مهندس توسلی، لطف الله میثمی، حجت الاسلام و المسلمین دعایی، عبدالله نوری و … نیز حضور داشتند.
انتهای پیام
* نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند